Bài 1: Hà Nội sẽ chọn phường Cửa Nam để thí điểm thành lập Khu phát triển thương mại và văn hoá
(PLVN) Tạo ra những điểm nhấn đặc trưng về phát triển kinh tế đêm, kết hợp hài hoà bảo tồn di sản đô thị với yếu tố văn hoá đương đại, tạo bản sắc độc đáo cho du lịch Cửa Nam, xây dựng vùng phát thải thấp nhưng phải bảo đảm quyền, lợi ích của người dân…là những đề bài mà Phó Chủ tịch thường trực UBND thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn đặt ra cho lãnh đạo UBND phường Cửa Nam tại buổi làm việc chiều ngày 24/7. Cuộc làm việc còn có sự tham dự của nhiều chuyên gia trong các lĩnh vực.
“Muốn phát triển du lịch, môi trường đô thị phải sạch, đẹp”
Tại buổi làm việc,
Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn khẳng định: xây dựng vùng
phát thải thấp và phát triển trung tâm công nghiệp văn hóa là hai nội dung gắn
bó chặt chẽ. Muốn phát triển du lịch, văn hóa đô thị, trước hết phải tạo dựng
môi trường sống sạch,
Hiện tại, nguồn phát thải tại Hà Nội không chỉ đến từ giao thông. Tuy nhiên, thực hiện Chỉ thị 20 của Thủ tướng, thành phố cần có lộ trình cụ thể để hạn chế, tiến tới cấm xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong khu vực Vành đai 1, qua đó hình thành vùng phát thải thấp.
Phường Cửa Nam được chọn là địa bàn thí điểm, triển khai trước và nhân rộng theo hình thức “vết dầu loang” ra toàn khu vực Vành đai 1. Thời gian còn lại để thực hiện theo Chỉ thị 20 là khoảng 1 năm, do đó đề án cần có lộ trình cụ thể theo từng tháng, với các giải pháp đồng bộ: cơ chế hỗ trợ, hạ tầng xe điện, thiết bị, tuyên truyền vận động cần phải được tính toán chi tiết, cụ thể.
Báo cáo tại buổi làm việc, cả Bí thư phường Cửa Nam Phạm Tuấn Long và Phó Chủ tịch UBND phường Cửa Nam Nguyễn Tùng Lâm đều cho biết, phường đang triển khai nhiều giải pháp trọng tâm để xây dựng vùng phát thải thấp, gồm: lắp đặt hạ tầng giám sát giao thông và biển báo; cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch từ ngày 1/7/2026 theo Chỉ thị 20 của Thủ tướng; hỗ trợ chuyển đổi sang xe máy điện; phát triển giao thông phi cơ giới và tăng cường tuyên truyền đến người dân.
Hiện phường đang phối hợp với đơn vị tư vấn thu thập dữ liệu, lập Đề án vùng phát thải thấp trên toàn địa bàn, dự kiến hoàn thành trước ngày 20/9/2025.
Theo quy định tại Khoản 6, Điều 3, Luật Thủ đô (sửa đổi, bổ sung năm 2024), vùng phát thải thấp (VPTT) là khu vực được xác định để hạn chế các phương tiện giao thông gây ô nhiễm môi trường, nhằm mục tiêu cải thiện chất lượng không khí.
Hiểu đơn giản, VPTT là khu vực mà các phương tiện giao thông gây ô nhiễm (ví dụ: xe máy cũ, xe tải hạng nặng chạy dầu diesel) sẽ bị hạn chế hoặc cấm lưu thông, nhằm giảm thiểu ô nhiễm không khí.
Về kiến nghị, phường đề xuất UBND TP giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì xây dựng Đề án phát thải thấp cho khu vực trong Vành đai 1, phường sẽ phối hợp triển khai.
Đồng thời, phường đề xuất thêm các giải pháp giảm khí thải nhà kính như: phủ xanh mái công trình, trồng cây trên các tuyến phố, mở rộng xe đạp công cộng, quy hoạch bãi đỗ xe ngầm, phát triển không gian đi bộ, đồng bộ với việc hình thành các Khu phát triển thương mại – văn hóa (BID) và Trung tâm công nghiệp văn hóa theo Luật Thủ đô và các nghị quyết liên quan.
“Hạn chế” hay “cấm” ngay xe máy chạy bằng xăng?
Thảo luận tại buổi làm việc, việc “hạn chế” phương tiện gây ô nhiễm môi trường đáp ứng yêu cầu vùng phát thải thấp theo tinh thần của Luật Thủ đô và việc “cấm” xe mô tô, xe gắn động cơ chạy bằng nhiên liệu hoá thạch (xăng – PV) được nhiều chuyên gia, đại biểu quan tâm.
Đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường TP Hà Nội cho biết, Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ đã giao cho TP Hà Nội nhiều nhiệm vụ cấp bách, trong đó nhấn mạnh mốc thời gian 1/7/2026 sẽ cấm xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong khu vực Vành đai 1.
Tuy nhiên, Nghị quyết 47 của HĐND TP hiện nay mới chỉ dừng ở việc “hạn chế” phương tiện, với khung thời gian và địa điểm cụ thể. Để đáp ứng yêu cầu mới, Sở đã được giao chủ trì xây dựng Đề án triển khai thực hiện. Trước mắt, 9 phường trong khu vực Vành đai 1 sẽ được lựa chọn làm thí điểm.
Theo đại diện Sở Nông nghiệp và Môi trường, việc sửa đổi Nghị quyết 47 là cần thiết nhằm tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, căn cơ và thực tiễn. Nghị quyết sửa đổi phải bao quát rộng hơn, không chỉ tập trung vào xe máy mà cần mở rộng sang các loại phương tiện sử dụng xăng, dầu nói chung. Đồng thời, cần tích hợp yếu tố khoa học, phân kỳ theo giai đoạn và xác lập bản đồ vùng phát thải rõ ràng.
Cùng với đó là cơ chế hỗ trợ người dân, doanh nghiệp chuyển đổi phương tiện. Công tác tuyên truyền, vận động nhân dân cần được triển khai trước tiên. Việc sửa đổi phải tuân thủ đầy đủ trình tự, thủ tục pháp luật, đặc biệt khi có yếu tố tác động đến quyền của người dân thì phải tổ chức lấy ý kiến rộng rãi. Đề án sửa đổi phải được chuẩn bị công phu như một đề tài khoa học, với sự tham gia đồng hành của Sở Tư pháp và chính quyền các phường liên quan.
Cùng quan điểm, đại diện Sở Tư pháp cho rằng, việc sửa đổi Nghị quyết 47 phải được triển khai theo đúng trình tự, thủ tục pháp lý. Nội dung sửa đổi cần được báo cáo để xem xét, thống nhất trước khi triển khai. Do việc điều chỉnh giới hạn hành chính và nghiên cứu áp dụng tại khu vực Vành đai 1 có thể ảnh hưởng lớn đến người dân, cần xem xét kỹ các cơ chế chính sách và bố trí ngân sách hỗ trợ phù hợp.
Sở Tư pháp cam kết sẽ phối hợp chặt chẽ với Sở Nông nghiệp và Môi trường, cùng các đơn vị liên quan, bám sát định hướng về nội dung, lộ trình và giải pháp mà Phó Chủ tịch TP đã chỉ đạo, nhằm bảo đảm tính khả thi và hiệu quả của nghị quyết sửa đổi.
Đồng tình với quan điểm sửa Nghị quyết 47, nhiều chuyên gia cho rằng, việc sửa đổi là cần thiết nhằm triển khai hiệu quả Luật Thủ đô cũng như Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ. Quá trình sửa đổi sẽ tuân thủ đầy đủ trình tự, thủ tục pháp lý; khi có nội dung liên quan đến thay đổi địa giới hành chính hoặc hạn chế quyền dân sự thì bắt buộc phải lấy ý kiến người dân. Đề án sửa đổi phải được chuẩn bị nghiêm túc như một đề tài khoa học, có sự phối hợp chặt chẽ giữa Sở Tư pháp và các phường.
Các chuyên gia nhấn mạnh, để triển khai hiệu quả Chỉ thị 20 cần xây dựng lộ trình cụ thể, kèm theo các biện pháp kỹ thuật như kiểm định khí thải, làm căn cứ khoa học cho việc hạn chế phương tiện.
Trong quá trình thực hiện, cần nhất quán với mục tiêu của Luật Thủ đô là không cực đoan “cấm, hạn chế”, mà phải đảm bảo hài hòa lợi ích giữa người dân, doanh nghiệp và lộ trình thực hiện. Ngoài phương tiện cá nhân, các yếu tố gây phát thải khác như rác thải đô thị cũng cần được kiểm soát…
Ghi nhận ý kiến của các đại biểu, Phó Chủ tịch thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn nhấn mạnh, việc sửa đổi Nghị quyết 47 cần được thực hiện bài bản, với tầm nhìn dài hạn và phạm vi rộng, nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng khu vực nội đô xanh, sạch, phục vụ phát triển văn hóa và du lịch.
Ông Sơn đề nghị TP thành lập Ban soạn thảo gồm các chuyên gia, nhà khoa học, doanh nghiệp và tổ chức xã hội, tập trung vào ba nội dung trọng tâm: nội dung nghị quyết, lộ trình thực hiện và các giải pháp cụ thể, trên cơ sở gắn với Luật Thủ đô. Giao Sở Nông nghiệp và Môi trường chủ trì, phối hợp với Sở Tư pháp xây dựng nội dung sửa đổi.
Nghị quyết mới cần chắt lọc nội dung cốt lõi, triển khai ngay trong tháng 9 với phạm vi thí điểm cụ thể. Quá trình nghiên cứu cần đi sâu vào các biện pháp cụ thể nhằm bảo đảm tính khả thi và thực tiễn của chính sách. Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động người dân và lấy ý kiến rộng rãi từ cộng đồng và giới chuyên gia.
Triển khai thí điểm có trọng tâm, tránh dàn trải
Phát biểu chỉ đạo tại buổi làm việc, Phó Chủ tịch thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn đề nghị phường Cửa Nam lựa chọn 1–2 mô hình thí điểm có tính khả thi cao, không triển khai dàn trải. Đối với mô hình khu phát triển thương mại và văn hoá (BID), cần xác định rõ: tên dự án, đơn vị quản lý, nội dung đầu tư, kinh phí, nguồn vốn, tiến độ và lộ trình thực hiện… theo đúng quy trình như một dự án đầu tư hoàn chỉnh, có chủ đầu tư và nguồn lực cụ thể trước khi trình TP xem xét.
Giao Sở Văn hóa – Thể thao và Sở Tư pháp chủ trì xây dựng kế hoạch triển khai hai nghị quyết xây dựng với hệ thống văn bản chỉ đạo rõ ràng, phân công cụ thể trách nhiệm từng cấp.
Ông Lê Hồng Sơn cũng đề nghị phường Cửa Nam lập ngay dự án Trung tâm Thương mại - Văn hoá; sau khi có kế hoạch tổng thể, tổ chức họp triển khai cụ thể. Trong đó, giao rõ nhiệm vụ cho sở, ngành, phường; nghiên cứu kỹ các phương án triển khai, có thời hạn và trách nhiệm rõ ràng.
Nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác truyền thông, Phó Chủ tịch thường trực Lê Hồng Sơn đề nghị Phường phối hợp với các đơn vị chức năng làm tốt công tác truyền thông để tạo sự đồng thuận trong nhân dân; tham vấn ý kiến các chuyên gia, các nhà khoa học, các nhân vật có uy tín trong lĩnh vực văn hóa nghệ thuật để lan tỏa nhận thức, tạo đồng thuận, tiến tới xây dựng Vùng phát thải thấp; Khu Phát triển thương mại - Văn hoá đúng tiến độ đề ra.
Hương Giang - Thanh Tâm