Bảo tàng Tố Hữu tái hiện cuộc đời ông như một câu chuyện thơ

Được mệnh danh là người gieo vần vĩ đại của nền thơ cách mạng Việt Nam thế kỷ 20, nhà thơ Tố Hữu đã sống một cuộc đời trọn vẹn với cách mạng, với nghệ thuật, thi ca.

Tố Hữu đã dành một không gian rộng lớn trong tâm hồn thi ca của mình cho Tổ quốc, cho dân tộc và lòng kính yêu vô hạn đối với Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh. Nhà thơ Tố Hữu đã có những kiệt tác hết sức ý nghĩa và xúc động về Người, góp phần khắc họa hình ảnh vị lãnh tụ vĩ đại, đạo đức sáng trong, lối sống thanh cao mà giản dị, vĩ đại mà hết mực gần gũi, thân thương, mãi trường tồn với đất nước, dân tộc và thời đại, với sức cảm hóa kỳ diệu: "Người là Cha, là Bác, là Anh/ Quả tim lớn lọc trăm dòng máu đỏ"; "Ta bên Người, Người tỏa sáng trong ta/ Ta bỗng lớn ở bên Người một chút"; "Yêu Bác lòng ta trong sáng hơn/ Xin nguyện cùng Người vươn tới mãi/ Vững như muôn ngọn dải Trường Sơn".

Nhà thơ Tố Hữu từng tâm sự rằng: "Suốt đời tôi phấn đấu vì sự nghiệp độc lập dân tộc và lý tưởng cộng sản. Cùng với hoạt động cách mạng, tôi làm thơ. Đối với tôi: trăm năm duyên kiếp Đảng và Thơ". Thơ cũng là tiếng lòng của nhà thơ. Mỗi bài thơ của ông đều là những đưa con tinh thần, là máu thịt của ông. Cho đến tận cuối đời, ông vẫn là “Con tằm rút ruột vẫn còn tơ…”.

Có nhiều tập thơ nguyên bản của nhà thơ, nhà cách mạng Tố Hữu được lưu giữ tại Bảo tàng Tố Hữu ở Làng quốc tế Thăng Long (Hà Nội). Phần nội dung trưng bày của Bảo tàng Tố Hữu do PGS-TS Nguyễn Văn Huy, nguyên Giám đốc Bảo tàng Dân tộc học Việt Nam thực hiện và thiết kế trưng bày do Th.S đồ họa Đam Ca thực hiện.

Trên diện tích hơn 120m2, các hình ảnh, tư liệu, hiện vật tại bảo tàng Tố Hữu đã được bố trí trưng bày một cách khoa học và đổi mới, cung cấp cho người xem một cách đầy đủ và đa chiều về cuộc đời và sự nghiệp của nhà cách mạng, nhà thơ lớn Tố Hữu.

Câu chuyện thơ được kể qua 9 khối trưng bày tại bảo tàng Tố Hữu với cách đặt tên gắn với những áng thơ nổi tiếng của nhà thơ Tố Hữu. Những bài thơ nổi tiếng, tư liệu quý giá của nhà thơ Tố Hữu sẽ đặt cùng với những sự kiện lịch sử của đất nước và cả thế giới. Từ đó có thể tạo cho người xem có cảm nhận một câu chuyện lịch sử được dẫn dắt bằng những vần thơ mang tính thời cuộc. Các khối trưng bày lấy tên tập thơ: Từ ấy, Việt Bắc, Máu và Hoa, Một tiếng đờn, Ta với ta, có khối là tên bài thơ Huế Tháng 8, Bài ca Xuân 61, Toàn thắng về ta, Bác ơi, Tạm biệt.

Với các tư liệu gốc, hình ảnh, hiện vật kết hợp với hệ thống tin đa phương tiện, phần trưng bày này sẽ kể câu chuyện: Ông đến với thơ ca như thế nào?; Vì sao thơ ca của ông gắn chặt với con đường đấu tranh cách mạng, gắn chặt từng dấu mốc lịch sử của dân tộc?; Vì sao những vần thơ của ông đã từng là nguồn động lực vô bờ bến với chiến sĩ, nhân dân Việt Nam trong suốt nhiều thập kỷ?... Nhiều kỷ vật gắn với những kỷ niệm đặc biệt của nhà thơ Tố Hữu cũng được trưng bày tại đây.

Điều đặc biệt của Bảo tàng Tố Hữu là không dùng lời bình luận của người làm bảo tàng mà hoàn toàn trích thơ và trích hồi ký của nhà thơ Tố Hữu. Còn lại là những lời phát biểu, bình luận của những người nổi tiếng đương thời về thơ của ông. Cùng với đó là những chiếc tủ chứa đựng nhiều ngăn kéo và mỗi ngăn sẽ là một chủ đề để mọi người dễ tìm hiểu.

Bên cạnh không gian trưng bày những bài thơ tiêu biểu gắn liền với sự kiện lịch sử, trong khuôn viên của bảo tàng còn có một không gian tái tạo phòng khách và phòng làm việc của nhà thơ Tố Hữu tại căn nhà số 76 Phan Đình Phùng, Hà Nội - nơi ông và gia đình đã sống suốt hơn 40 năm từ 1960 - 2002, khi ông rời cõi tạm. Phòng khách nơi ông tiếp đón bạn bè, đồng nghiệp, các vị lãnh đạo, các văn nghệ sĩ, những người yêu ông và yêu thơ ông. Và căn phòng với chiếc bàn tròn ông vẫn ngồi uống trà làm thơ và bàn làm việc với trang thơ dịch cuối cùng còn bỏ ngỏ.

Bà Nguyễn Thanh Hoa - con gái của nhà thơ Tố Hữu chia sẻ: "Việc thành lập Bảo tàng Tố Hữu là nguyện vọng của mẹ tôi - cụ Vũ Thị Thanh - phu nhân của nhà thơ Tố Hữu. Bà Hoa cho hay: “Khi cha mẹ tôi đến với nhau, mẹ tôi đã luôn luôn trân trọng tất cả những vần thơ, tập thơ và kỷ vật của bố. Những bản thảo, thư từ trao đổi với bạn thơ, thậm chí là những lá thư của ông bà gửi cho nhau. Đối với mẹ tôi đó là tài sản quý giá nhất. Thời điểm đó mẹ tôi giữ lại không có ý định gì, đó chỉ là sự trân trọng. Sau khi bố tôi mất (năm 2002), mẹ tôi có một ý định rõ ràng về việc xây dựng một nhà lưu niệm để cho con cháu nhớ về ông. Và cũng vì nhiều người yêu thơ, yêu quý ông, những thư từ của bạn bè khiến mẹ tôi muốn chia sẻ với mọi người những góc cạnh về con người ông thông qua các bản thảo”.

Bà Nguyễn Minh Hồng - con gái út của nhà thơ Tố Hữu tâm sự: “Bên cạnh tình yêu chung với cách mạng với đất nước, ba của tôi cũng là một người cha, một người chồng rất tuyệt vời. Nếu hỏi rằng bài học nào từ ba mà tôi nhớ nhất thì rất khó để trả lời. Bởi ông không nói đạo lý đao to búa lớn, những bài giảng đạo đức rằng con phải thế này thế kia. Chúng tôi nên người nhờ quan sát, theo dõi tấm gương từ cha mẹ bằng những việc nhỏ trong cuộc sống hàng ngày tạo thành văn hóa, nề nếp gia đình. Ông rất dân chủ tôn trọng con cái. Tuy ông yêu văn chương nhưng các con, người thì theo lý sinh, người thì công nghệ thông tin. Ông cho con tự do lựa chọn, không định hướng hay ép buộc gì cả. Tôi không có cảm giác sợ ba, mà thấy ông là người gần gũi, dễ đồng cảm. Khi tôi làm gì sai thì điều đầu tiên là ông lắng nghe chứ không phải trách mắng. Do đó điều tôi học được là sự tôn trọng lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình.”

Từ khi thành lập tháng 10/2020, Bảo tàng Tố Hữu đã đón nhiều đoàn học sinh đến tham quan, học tập. Các em được đọc các vần thơ, được học viết thư pháp với những câu thơ của nhà thơ Tố Hữu. Chị Nguyễn Thị Thu Trang (sinh năm 1990), người hướng dẫn học sinh viết thư pháp chia sẻ: “Nhiều học sinh rất thích viết thư pháp quốc ngữ với câu thơ: “Dậy mà đi/ Hy vọng sẽ thành công”. Các em chia sẻ sẽ gìn giữ câu thơ mình viết như “kim chỉ nam” để học tập. Ngoài học viết thư pháp, nhiều em ghi chép cẩn thận những câu thơ yêu thích vào sổ tay cá nhân và bày tỏ suy nghĩ, cảm xúc của mình trong cuốn sổ cảm tưởng của bảo tàng. Các em hào hứng với hoạt động tham quan, học tập tại bảo tàng Tố Hữu”.

Bảo tàng Tố Hữu không chỉ là nơi lưu giữ những kỷ vật của một nhà thơ cách mạng, mà còn là nơi sẽ giúp cho thế hệ trẻ mai sau hiểu rõ hơn về lịch sử của dân tộc qua những vần thơ, cuốn hồi ký.