Bổ sung người nhiễm chất độc da cam vào nhóm không phải chứng minh điều kiện khó khăn tài chính

Theo đó, Luật TGPL năm 2017 đã phát huy hiệu quả rõ rệt trong việc hỗ trợ các nhóm yếu thế, nâng cao nhận thức pháp luật của người dân, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật và thúc đẩy bình đẳng xã hội. Dù vậy, quá trình thực hiện cũng bộc lộ những vướng mắc nhất định. Một số nhóm đối tượng yếu thế – như người khuyết tật, thân nhân của người có công với cách mạng hay người nước ngoài cư trú tại Việt Nam – vẫn gặp khó khăn trong việc chứng minh điều kiện thụ hưởng hoặc chưa được quy định cụ thể trong luật.

Theo quy định hiện hành, chỉ người khuyết tật có khó khăn về tài chính mới thuộc diện được TGPL. Nhóm thân nhân của người có công với cách mạng (gồm cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sĩ còn nhỏ) cần có thêm yêu cầu “có khó khăn về tài chính” mới thuộc diện được TGPL. Trong khi đó, Luật chưa có quy định về việc TGPL cho người nước ngoài – dù Việt Nam đã ký kết nhiều hiệp định tương trợ tư pháp về dân sự có đề cập nội dung này.

Từ thực tiễn đó, dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật TGPL tập trung vào việc khắc phục các bất cập của Luật TGPL 2017, mở rộng quyền tiếp cận TGPL cho người dân, đồng thời nâng cao tính chuyên nghiệp của đội ngũ thực hiện. Một trong những điểm đáng chú ý là mở rộng diện người được TGPL để bao quát đầy đủ hơn các nhóm yếu thế, bảo đảm phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Theo dự thảo, đối với người khuyết tật, sẽ bỏ điều kiện “có khó khăn về tài chính”, theo hướng mọi người khuyết tật đều được hưởng TGPL nhằm bảo đảm họ được hỗ trợ tương xứng với những hạn chế đặc thù về thể chất hoặc tinh thần. Nhóm thân nhân liệt sĩ cũng được mở rộng diện thụ hưởng, dựa trên chính sách tri ân người có công, không yêu cầu chứng minh điều kiện tài chính.

Cho ý kiến về vấn đề này, bà Nguyễn Tú Anh, Giám đốc Trung tâm TGPL nhà nước thành phố Hà Nội đề nghị bổ sung người nhiễm chất độc da cam vào nhóm không phải chứng minh điều kiện khó khăn tài chính, vì đây cũng là đối tượng chịu ảnh hưởng của chiến tranh, cần được ưu tiên.

Bà Tú Anh nêu rõ, thực tế việc chứng minh tình trạng khó khăn tài chính hiện nay rất vất vả, do người dân khó tiếp cận quyết định hưởng trợ cấp xã hội hoặc giấy chứng nhận hộ nghèo, cận nghèo. Nhiều trường hợp mất giấy tờ trong thiên tai, hoả hoạn nên không thể hoàn thiện hồ sơ. Do đó, bà đề nghị sửa luật theo hướng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho người dân khi chứng minh thuộc diện được TGPL.

         Bên cạnh đó, bà Nguyễn Tú Anh ủng hộ chủ trương mở rộng TGPL cho toàn bộ người khuyết tật. Tuy nhiên, nếu nguồn lực tài chính chưa đáp ứng, có thể quy định giới hạn từ mức “khuyết tật nặng” trở lên được hưởng TGPL, không kèm điều kiện khó khăn tài chính. Khi có giấy chứng nhận mức độ khuyết tật, người dân sẽ được hưởng ngay quyền này mà không phải bổ sung thêm hồ sơ chứng minh.

Về đối tượng người nhiễm chất độc da cam, đại diện Bộ Nội vụ cho rằng đây là nhóm đặc thù, yếu thế – đa số là con em bộ đội, thương binh, hoặc người dân sinh sống tại vùng bị ảnh hưởng bởi chiến tranh hóa học. Theo tinh thần Nghị quyết 66, TGPL là chính sách dành cho những đối tượng đặc thù, yếu thế trong xã hội. Do đó, việc yêu cầu họ phải chứng minh “khó khăn về tài chính” là chưa phù hợp với chủ trương và thực tế. Ông đề nghị coi người nhiễm chất độc da cam là đối tượng đương nhiên được TGPL, không cần điều kiện chứng minh tài chính.

Về đối tượng người khuyết tật, ông Dũng cho rằng cần cân nhắc phạm vi áp dụng để bảo đảm phù hợp với Luật Người khuyết tật và điều kiện kinh tế – xã hội hiện nay.