‘Cánh cửa thứ hai’ giúp dệt may Việt Nam thoát rủi ro thị trường và bước vào chuỗi giá trị thời trang xanh toàn cầu

Mới đây, Tham tán Thương mại Nguyễn Hoàng Thúy, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển (kiêm nhiệm Bắc Âu) đã thông tin với báo chí về tiềm năng mới từ EVFTA, vai trò của thị trường Bắc Âu, cũng như cách doanh nghiệp Việt Nam có thể tiến sâu vào chuỗi giá trị thời trang bền vững đang hình thành mạnh mẽ tại châu Âu.

Thuế đối ứng của Hoa Kỳ: Cú sốc ngắn hạn – Phép thử dài hạn

Theo Tham tán Nguyễn Hoàng Thúy, chính sách thuế đối ứng của Hoa Kỳ không chỉ tạo ra áp lực tức thời lên hàng dệt may Việt Nam—đặc biệt khi tỷ trọng xuất sang Mỹ quá lớn—mà còn là phép thử khả năng thích ứng của doanh nghiệp.

“Trong bối cảnh đó, EVFTA đang trở thành một ‘cánh cửa thứ hai’. Dù thị trường Bắc Âu không thể thay thế Hoa Kỳ về quy mô kim ngạch, nhưng lại có giá trị chiến lược dài hạn: ổn định, ưu đãi thuế quan, và đặc biệt phù hợp với sản phẩm xanh – xu hướng chủ đạo tại châu Âu”, bà Thúy nhận định.

Từ góc độ của Thụy Điển – quốc gia dẫn đầu thế giới về phát triển bền vững – các tập đoàn thời trang lớn đã thay đổi cách lựa chọn nhà cung ứng. Không còn tìm nơi rẻ nhất, họ tìm nơi ổn định – minh bạch – có trách nhiệm. Đây chính là khoảng trống để dệt may Việt Nam bước vào.

Điểm sáng đặc biệt: Việt Nam trở thành trung tâm tái chế polyester châu Á

Một minh chứng rõ ràng là thương vụ đầu tư của tập đoàn Syre – liên doanh giữa H&M Group và tập đoàn đầu tư Thụy Điển Vargas. Syre đã chọn Việt Nam để xây dựng nhà máy tái chế polyester giá trị khoảng 1 tỷ USD tại Bình Định và Gia Lai – dự án có quy mô hàng đầu châu Á, dự kiến sản xuất 100.000–250.000 tấn sợi tái chế mỗi năm. Khi vận hành, Việt Nam sẽ trở thành trung tâm dệt may tuần hoàn đầu tiên của khu vực; chủ động nguồn nguyên liệu tái chế; đáp ứng quy tắc xuất xứ EVFTA và giảm mạnh phát thải carbon trong sản xuất.

Song song đó, Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển thường xuyên tổ chức đoàn doanh nghiệp Bắc Âu—bao gồm cả H&M—sang tìm nguồn cung tại Việt Nam, kết nối trực tiếp với các nhà máy đạt chuẩn xanh.

“Trong khi thuế đối ứng của Mỹ là cú sốc ngắn hạn, thì EVFTA và hợp tác với Bắc Âu chính là hướng đi dài hạn, giúp Việt Nam chuyển vị thế từ gia công thành đối tác sản xuất xanh của thế giới”, bà Thúy khẳng định.

EPR – “Luật chơi mới”: EVFTA là cửa vào, còn EPR là điều kiện để tồn tại

Không chỉ đứng trước thay đổi từ Mỹ, ngành dệt may Việt Nam còn phải thích ứng với quy định Trách nhiệm mở rộng của nhà sản xuất (EPR) mà EU đang áp dụng.

Nếu EVFTA cho doanh nghiệp quyền vào, thì EPR chính là thước đo năng lực để ở lại.

Theo EPR, các thương hiệu châu Âu phải chịu trách nhiệm toàn bộ vòng đời sản phẩm: từ thiết kế – sản xuất – phân phối đến thu gom – tái chế. Điều này mở ra cơ hội cho những quốc gia sớm đầu tư vào công nghệ tuần hoàn, năng lượng sạch và quản trị ESG.

Việt Nam đứng trước cơ hội trở thành “cứ điểm sản xuất xanh” cho châu Âu

Thụy Điển và Bắc Âu hiện là trung tâm lớn nhất thế giới về thời trang tuần hoàn. Các hãng như H&M, Lindex, Houdini… đều đặt mục tiêu tái chế 100% trước năm 2030.

Dự án Syre 1 tỷ USD một lần nữa cho thấy Việt Nam đang trở thành mắt xích mới của chuỗi cung ứng thời trang xanh toàn cầu, không chỉ nhờ chi phí cạnh tranh mà nhờ khả năng đáp ứng các chuẩn ESG.

Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển đang hỗ trợ doanh nghiệp trong ba mũi nhọn: Cảnh báo sớm chính sách EPR và quy định môi trường của EU;

Kết nối doanh nghiệp với các sáng kiến thời trang tuần hoàn, như ReHubs Europe hay các trung tâm tái chế vải của H&M;

Quảng bá hình ảnh Việt Nam như đối tác ESG đáng tin cậy, thông qua hội chợ, truyền thông và mạng lưới doanh nghiệp Bắc Âu.

EVFTA – điểm tựa vững chắc để dệt may đi sâu vào EU

Theo Tham tán Nguyễn Hoàng Thúy, EVFTA là điểm tựa quan trọng nhưng không phải yếu tố quyết định duy nhất. Để tận dụng tối đa lợi ích, doanh nghiệp Việt phải chủ động thay đổi.

Ở góc độ Thương vụ, ba nhóm giải pháp đang được triển khai: Truyền thông – quảng bá thương hiệu dệt may Việt Nam. Thông qua website, mạng xã hội, bản tin điện tử, Thương vụ giới thiệu các doanh nghiệp Việt đạt chuẩn xanh, có năng lực xuất khẩu, đang tìm đối tác tại EU;

Kết nối trực tiếp với các nhà mua hàng Bắc Âu. Tổ chức các đoàn mua hàng sang Việt Nam dự sự kiện sourcing quốc tế, hội chợ mùa thu, hội chợ mua xuân… – nơi các tập đoàn lớn như H&M, Lindex tìm nguồn cung bền vững;

Cung cấp thông tin thị trường – chính sách – xu hướng tiêu dùng. Xây dựng cơ sở dữ liệu nối doanh nghiệp Việt Nam với các nhà nhập khẩu Bắc Âu theo tiêu chí ESG.

Doanh nghiệp Việt Nam cần làm gì để bước qua “cánh cửa EVFTA”?

Tham tán Nguyễn Hoàng Thúy nhấn mạnh 4 định hướng mang tính sống còn:

Thứ 1. Xanh hóa chuỗi sản xuất – chuyển sang mô hình tuần hoàn. Các tập đoàn Bắc Âu chỉ đặt hàng nhà cung ứng có phát thải thấp, có công nghệ tái chế, dùng năng lượng sạch. Sự xuất hiện của “đại dự án Syre” chính là cơ hội vàng để doanh nghiệp Việt tiếp cận nguyên liệu tái chế đạt chuẩn EVFTA ngay trong nước.

Thứ 2. Minh bạch – truy xuất nguồn gốc. Áp dụng công nghệ số, blockchain, và chứng nhận ESG để chứng minh trách nhiệm môi trường – xã hội. Đây là “ngôn ngữ niềm tin” mà doanh nghiệp châu Âu yêu cầu.

Thứ 3. Xây dựng câu chuyện thương hiệu xanh. Người tiêu dùng Bắc Âu không chỉ mua sản phẩm – họ mua giá trị. Một chiếc áo làm từ sợi tái chế, nhuộm không nước, sản xuất bằng năng lượng mặt trời, đảm bảo phúc lợi lao động… sẽ có giá trị cao hơn nhiều lần.

Thứ 4. Chuyển từ tư duy đơn hàng sang hợp tác dài hạn. Doanh nghiệp cần đầu tư cho R&D, thiết kế, quy trình; xây dựng quan hệ lâu dài với đối tác để tham gia sâu hơn chuỗi giá trị.

Cánh cửa đã mở – nhưng bước qua được hay không nằm ở chính doanh nghiệp Việt

Thuế đối ứng của Hoa Kỳ là cú sốc buộc dệt may Việt Nam phải thay đổi. EVFTA mở ra hướng đi mới. EPR đặt ra luật chơi mới. Bắc Âu đang trở thành thị trường chiến lược.

Nhưng để “thoát hiểm” và tiến xa, doanh nghiệp Việt Nam phải thực sự chuyển mình: Xanh hơn – minh bạch hơn – trách nhiệm hơn.

Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển sẽ tiếp tục đồng hành bằng thông tin, kết nối và quảng bá. Nhưng thành công cuối cùng vẫn phụ thuộc vào khả năng doanh nghiệp Việt dám đổi mới – dám đầu tư – dám chuyển đổi để phù hợp với tiêu chuẩn của một thị trường vừa khắt khe, vừa đầy tiềm năng.