Công khai, minh bạch để thực hành tiết kiệm, chống lãng phí phát huy hiệu quả thực chất

Quy định về khái niệm lãng phí cần bao quát hơn

Phát biểu tại phiên họp, Đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa (Đoàn TP Hải Phòng) cơ bản nhất trí với nhiều nội dung của dự thảo Luật; cho rằng dự thảo Luật đã thể chế hóa đầy đủ các chính sách, chủ trương mới của Đảng và Nhà nước về nội dung thực hành TK,CLP.

Góp ý kiến vào một số nội dung của dự thảo Luật, Đại biểu bày tỏ nhất trí về việc bổ sung các quy định về nâng cao tính chủ động, tự nguyện, tự giác trong công tác thực hành TK,CLP để xây dựng văn hóa, TK,CLP trong toàn xã hội. Theo đó, dự thảo Luật đã mở rộng phạm vi điều chỉnh đến hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng của tổ chức, hộ gia đình, cá nhân.

Tán thành với việc dự thảo Luật quy định về nội dung này theo hướng khuyến khích, định hướng, Đại biểu đề nghị giao cơ quan chức năng, có thể là Chính phủ hoặc Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nghiên cứu, hướng dẫn cộng đồng dân cư trong việc cụ thể hóa các hoạt động, các hành vi thực hành TK,CLP vào hương ước, quy ước của cộng đồng dân cư để trở thành các quy tắc xử sự chung của cộng đồng dân cư, từ đó đẩy mạnh việc thực hiện phong trào và nâng cao văn hóa tiết kiệm trong đời sống sinh hoạt của Nhân dân.

Nêu băn khoăn về khái niệm lãng phí, Đại biểu Nguyễn Thị Mai Thoa cho rằng khái niệm lãng phí như trong dự thảo Luật chưa bao quát hết các trường hợp lãng phí trên thực tiễn. “Có những trường hợp thực hiện đúng định mức, đúng tiêu chuẩn, chế độ, đạt được mục tiêu đề ra, không tạo nên rào cản phát triển kinh tế - xã hội và không bỏ lỡ thời cơ phát triển đất nước nhưng chưa phải là phương án tối ưu trong quản lý. Ví dụ như chi phí để thành lập một Hội đồng định giá hoặc một hoạt động đấu thầu thanh lý tài sản cũ của Nhà nước có thể vượt xa giá trị của tài sản cần phải thanh lý. Trong trường hợp này có thể có những phương án linh hoạt, tối ưu hơn để tiết kiệm tài sản của nhà nước”, Đại biểu nói và đề nghị quy định về khái niệm lãng phí cần bao quát hơn theo hướng kết hợp giữa lãng phí về nhân lực, về thời gian cũng như về các chi phí khác của xã hội.

Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương (Đoàn Khánh Hoà) nhấn mạnh, dự án Luật này rất có ý nghĩa quan trọng trong bối cảnh hiện nay. “Thực tiễn thời gian qua cho thấy, mặc dù chúng ta đã có Luật thực hành TK,CLP năm 2013 nhưng tình trạng lãng phí thì vẫn còn xảy ra ở nhiều lĩnh vực, từ ngân sách nhà nước, đầu tư công, quản lý tài sản công đến tổ chức bộ máy, quản lý, sử dụng lao động. Nhiều vụ lãng phí, gây thiệt hại lớn đến nền kinh tế, làm giảm niềm tin của Nhân dân và ảnh hưởng đến uy tín của tổ chức bộ máy nhà nước”, Đại biểu nói.

Theo Đại biểu, trong bối cảnh cả nước đang thực hiện cải cách hành chính, chuyển đổi số và phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, việc Quốc hội cho ý kiến về dự thảo Luật này là hết sức cần thiết, không chỉ nhằm tiết kiệm nguồn lực, chống lãng phí mà còn góp phần nâng cao kỷ luật, kỷ cương, trách nhiệm giải trình và tăng cường minh bạch trong hoạt động quản lý nhà nước và trong toàn xã hội.

Tập trung phân tích về các quy định về công khai, minh bạch trong thực hành TK,CLP tại Điều 12, Điều 13, Điều 14 của dự thảo Luật, Đại biểu cho rằng đây là nội dung hết sức cốt lõi, bởi nếu công khai, minh bạch không đầy đủ thì mọi biện pháp TK,CLP có thể không phát huy hiệu quả thực chất.

Bổ sung chế tài xử lý việc công khai hình thức

Đánh giá cao quy định tại Điều 12 của dự thảo Luật, theo đó xác định rõ những nội dung bắt buộc công khai gồm Chiến lược quốc gia, kế hoạch tổ chức thực hiện Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí; Chương trình TK,CLP; báo cáo kết quả công tác TK,CLP; hành vi gây lãng phí và kết quả xử lý hành vi gây lãng phí, Đại biểu cho rằng, đây là quy định mới, góp phần tăng cường tính răn đe và trách nhiệm giải trình, cũng là công cụ để Nhân dân giám sát.

Tuy nhiên, để quy định này đi vào thực tiễn, Đại biểu đề nghị quy định rõ về thời gian công khai, ví dụ sau bao nhiêu lâu kể từ khi phát hiện, xử lý hành vi lãng phí thì phải công khai; bổ sung hình thức công khai cho phù hợp đối với từng loại thông tin; bổ sung quy định về chế tài xử lý trong trường hợp không công khai hoặc công khai không đầy đủ, công khai mang tính hình thức.

“Chiến lược quốc gia thì có thể công khai rộng rãi nhưng với những vụ việc lãng phí liên quan đến dân sự và những nội dung khác thì cũng cần rà soát để quy định cụ thể mức độ thông tin để vừa bảo đảm minh bạch, vừa tránh vi phạm quyền cá nhân theo pháp luật có liên quan”, Đại biểu nói.

Tán thành quy định về hình thức công khai như tại dự thảo Luật, Đại biểu đề nghị rà soát, nghiên cứu quy định rõ trách nhiệm cá nhân của người đứng đầu nếu cơ quan không thực hiện công khai hoặc công khai hình thức để quy định đi vào thực tế; bổ sung thêm về hình thức niêm yết công khai tại trụ sở cơ quan hoặc thông báo qua hệ thống loa phát thanh để bảo đảm mọi người dân đều có thể tiếp cận và các địa phương cũng có hình thức để lựa chọn phù hợp về việc công khai phù hợp với tình hình, điều kiện thực tế.

Về quy định về Cơ sở dữ liệu quốc gia về TK,CLP, Đại biểu Đàng Thị Mỹ Hương đề nghị Cơ quan soạn thảo nghiên cứu quy định tại dự thảo Luật hoặc các văn bản dưới luật về trách nhiệm cập nhật, chuẩn hóa dữ liệu kịp thời, chính xác của từng Bộ, ngành, địa phương; trách nhiệm của người đứng đầu trong việc tổ chức công khai và vận hành Cơ sở dữ liệu kèm theo cơ chế kiểm tra, giám sát. Đồng thời, cũng cần quy định về cơ chế công khai để vừa đảm bảo minh bạch và tuân thủ quy định về bảo mật thông tin.

Đại biểu Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hoá) cho rằng, xử lý thông tin phát hiện lãng phí là nội dung hết sức quan trọng nhưng quy định tại dự thảo Luật còn chung chung.

“Trong xử lý thông tin phát hiện lãng phí, cần phân loại cụ thể. Những thông tin liên quan đến cơ quan, tổ chức thì thủ trưởng cơ quan, tổ chức đó có trách nhiệm xem xét, kết luận có hay không lãng phí. Còn thông tin liên quan đến lãng phí không thuộc trách nhiệm của cơ quan mình thì cần chuyển cho cơ quan thẩm quyền xem xét giải quyết theo thẩm quyền”, Đại biểu đề xuất.