Định hướng phát triển bền vững ngành ca cao Việt Nam

Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN&MT) tỉnh Đắk Lắk vừa phối hợp với một số đơn vị tổ chức Hội thảo tổng kết Dự án “Sản xuất ca cao tái sinh nhằm hỗ trợ phát triển sinh kế tại Việt Nam” (ReCoPro). Chương trình này quy tụ hơn 50 đại biểu đến từ các cơ quan nhà nước, tổ chức quốc tế, khu vực tư nhân và hợp tác xã trồng ca cao để cùng đánh giá các kết quả đạt được, chia sẻ bài học kinh nghiệm và thảo luận định hướng phát triển bền vững ngành ca cao Việt Nam trong tương lai.

Theo đó, dự án ReCoPro được đồng tài trợ bởi Chính phủ Đức và Công ty Puratos Grand-Place Việt Nam, do GIZ phối hợp thực hiện cùng PGPV từ tháng 11/2021 đến tháng 11/2025 tại 2 tỉnh Đắk Lắk và Lâm Đồng.

Mục tiêu của dự án này là nâng cao khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu và cải thiện thu nhập cho nông dân trồng ca cao quy mô nhỏ. Đồng thời thúc đẩy các thực hành canh tác bền vững và thân thiện với môi trường trong cộng đồng trồng ca cao. Cộng đồng được hưởng lợi từ nguồn thu nhập đa dạng, giúp giảm rủi ro thị trường và tăng khả năng chống chịu. Nông dân được hỗ trợ đầu ra ổn định, cây giống và tư vấn kỹ thuật tại vườn, đồng thời có thêm thu nhập từ các sản phẩm phi ca cao trong mô hình nông - lâm kết hợp và cơ hội tài chính carbon.

Từ khi triển khai đến nay, dự án đã hỗ trợ gần 90.000 cây giống cho 300 hộ nông dân, cùng với các buổi tập huấn và mô hình trình diễn thực tế. Với hơn 2.000 lượt nông dân đã tham gia các chương trình đào tạo, giúp nông dân cải thiện kỹ năng canh tác, tối ưu hóa quản lý trang trại và phát triển kinh doanh bền vững.

Không chỉ tập trung vào cải thiện kỹ thuật canh tác mà dự án còn chú trọng vào việc nâng cao năng lực kinh doanh cho các hợp tác xã ca cao. Tham gia dự án, nông dân được hỗ trợ trong việc quảng bá sản phẩm qua nền tảng số, cải thiện bao bì và xây dựng thương hiệu để tiếp cận thị trường trong nước và quốc tế. Những nỗ lực này đã giúp các hợp tác xã không chỉ tăng trưởng về mặt sản xuất mà còn củng cố vị thế cạnh tranh trong ngành ca cao.

Tại hội thảo, ông Justin Jacquat - Quản lý ca cao khu vực châu Á - Thái Bình Dương của Puratos Grand - Place cho biết: dự án ReCoPro đang triển khai ba sáng kiến nổi bật, mang lại giá trị và tiềm năng phát triển: Đó là triển khai mô hình nông - lâm kết hợp tại các vườn ca cao. Sáng kiến này giúp nông dân chuyển từ canh tác độc canh sang trồng xen cây rừng và cây ăn quả. Giải pháp sáng tạo này không chỉ tạo bóng mát cho cây ca cao là loài cây ưa bóng mà còn gia tăng sự đa dạng sinh học và nâng cao độ phì nhiêu của đất. Mô hình cũng giúp nông dân giảm thiểu rủi ro từ biến đổi khí hậu, đồng thời mở rộng nguồn thu nhập từ các loại cây trồng phụ.

Mặt khác, dự án áp dụng hệ thống tưới nhỏ giọt. Mô hình này giúp tiết kiệm đến 30% lượng nước sử dụng, đồng thời giảm đáng kể nhân lực lao động trong tưới tiêu và bón phân. Bên cạnh đó, nông dân còn được hướng dẫn sử dụng phụ phẩm nông nghiệp như vỏ ca cao và lá cây để sản xuất phân compost, giúp cải thiện độ phì nhiêu của đất mà không làm tăng chi phí đầu vào. Kết quả từ thực tiễn cho thấy một số vườn mô hình ở Ea Kar (Đắk Lắk) đã đạt năng suất cao hơn 1,5 lần so với trước khi áp dụng các phương pháp canh tác tái sinh.

Hơn nữa, dự án thử nghiệm cơ chế tài chính carbon trong cộng đồng. Cụ thể, các nông dân tham gia dự án sẽ nhận được hỗ trợ tài chính khuyến khích đối với các cây ca cao sống sót, nhằm bù đắp cho nỗ lực trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Trong khuôn khổ sáng kiến, nông dân sẽ nhận hỗ trợ khuyến khích từ 3.000 - 4.000 đồng cho mỗi cây ca cao sống sót sau 2 đợt giám sát đầu tiên. Đây là bước đi đầu tiên trong việc phát triển một cơ chế tài chính carbon cho cộng đồng nông dân trồng ca cao, góp phần hỗ trợ chuyển đổi sang nông nghiệp xanh, chống chịu với biến đổi khí hậu.

Ông Justin Jacquat cũng nhấn mạnh: cam kết xây dựng một chuỗi giá trị ca cao bền vững, không chỉ đảm bảo năng suất mà còn bảo vệ môi trường và phát thải carbon. Dự án ReCoPro là minh chứng cho việc canh tác ca cao không chỉ mang lại lợi ích kinh tế mà còn thân thiện với khí hậu.

Còn ông Daniel Herrmann - Trưởng khối Chính sách khí hậu của GIZ Việt Nam chia sẻ: Dự án này là minh chứng rõ ràng rằng canh tác ca cao thích ứng với khí hậu không chỉ giúp tăng năng suất và thu nhập cho nông dân, mà còn đóng góp tích cực vào chương trình hành động khí hậu. Những bài học từ sự hợp tác giữa Puratos và GIZ trong dự án ReCoPro sẽ định hình các sáng kiến tương lai, mở rộng thực hành canh tác tái sinh và tạo cơ hội cho nhiều nông dân tham gia vào quá trình chuyển đổi xanh của Việt Nam.

Phát biểu tại hội thảo, bà Đặng Thị Thủy - Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Đắk Lắk cho biết: Đắk Lắk có tiềm năng, lợi thế lớn trong phát triển nông nghiệp, đặc biệt là cây ca cao. Với diện tích hơn 18.000 km², dân số trên 3,3 triệu người, Đắk Lắk hiện là trung tâm của Tây Nguyên, nơi trồng các cây công nghiệp lâu năm như cà phê, hồ tiêu, và ca cao.

Hiện, Đắk Lắk cũng đang đối mặt với nhiều thách thức từ biến đổi khí hậu, giá vật tư tăng cao, và thiếu liên kết chuỗi giá trị. Tỉnh đang tích cực thực hiện các kế hoạch tăng trưởng xanh, ứng phó với biến đổi khí hậu, với cam kết giảm phát thải khí nhà kính theo mục tiêu quốc gia.

Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Đắk Lắk khẳng định: nông nghiệp xanh và carbon thấp sẽ là cơ hội lớn cho nông dân và doanh nghiệp tham gia thị trường tín chỉ carbon, gia tăng giá trị sản phẩm và xây dựng thương hiệu nông sản thân thiện với môi trường.