Đồng Nai phát triển nông nghiệp bền vững trên nền tảng khoa học - công nghệ

Phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam đã có cuộc phỏng vấn ông Phạm Văn Trinh - Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tỉnh Đồng Nai, xoay quanh định hướng phát triển KH&CN, các giải pháp trọng tâm và kết quả nổi bật trong giai đoạn 2026 - 2030.

Định hướng giai đoạn 2026 - 2030

-  Xin ông cho biết những định hướng của ngành KH&CN tỉnh Đồng Nai trong việc thúc đẩy ứng dụng công nghệ cao vào nông nghiệp giai đoạn 2026 - 2030?

Ông Phạm Văn Trinh: Trong giai đoạn 2026 - 2030, ngành KH&CN tỉnh Đồng Nai tập trung ba định hướng lớn, đột phá công nghệ IoT, phát triển nền tảng số và đào tạo nhân lực công nghệ cao.

Tỉnh đặt mục tiêu 30% vùng sản xuất trọng điểm được ứng dụng công nghệ IoT để giám sát chỉ số môi trường phục vụ sản xuất; 15-20% hợp tác xã và trang trại lớn áp dụng hệ thống tự động hóa tưới tiêu và giám sát dịch bệnh. Song song đó, Đồng Nai sẽ vận hành một sàn giao dịch nông nghiệp thông minh, tiêu biểu như sàn giao dịch Điều, nhằm kết nối sản xuất, tiêu thụ minh bạch, hiệu quả.

Mục tiêu của chương trình là tăng năng suất bình quân 10-15%, đồng thời giảm chi phí sản xuất 10-15% nhờ ứng dụng công nghệ tự động hóa và dữ liệu số.

Tỉnh cũng hướng tới đào tạo 80% hợp tác xã và 50% nông dân tại các vùng sản xuất tập trung được tiếp cận, hướng dẫn sử dụng IoT, góp phần hình thành lực lượng “nông dân số” làm chủ công nghệ.

- Sở KH&CN đã triển khai những chương trình, dự án tiêu biểu nào góp phần nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm nông nghiệp trên địa bàn, thưa ông?

Ông Phạm Văn Trinh: Trong những năm qua, ngành KH&CN tỉnh Đồng Nai phối hợp với ngành Nông nghiệp và Môi trường triển khai nhiều chương trình đổi mới sáng tạo hướng tới phát triển nông nghiệp bền vững.

Toàn tỉnh hiện có 419 mô hình nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao với tổng diện tích hơn 3.735 ha cây trồng. Trong chăn nuôi, 65% đàn heo và gia cầm được sản xuất theo mô hình công nghệ cao, 27,5% trang trại sử dụng chuồng lạnh. Trong trồng trọt, 100% diện tích lúa thu hoạch bằng máy gặt đập liên hợp, 59.754 ha cây trồng áp dụng hệ thống tưới tiết kiệm.

Ngoài ra, 70 doanh nghiệp chế biến nông sản đã áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến như HACCP, ISO 22000, BRC, IFS… giúp sản phẩm đạt tiêu chuẩn xuất khẩu.

Một số mô hình tiêu biểu đã và đang khẳng định hiệu quả rõ nét của việc ứng dụng KH&CN trong nông nghiệp Đồng Nai.

Tiêu biểu như Công ty TNHH Đồng Khởi, đơn vị tiên phong áp dụng hệ thống điều khiển tự động trong chăn nuôi gà, giúp kiểm soát nhiệt độ, ánh sáng và lượng thức ăn chính xác, giảm chi phí nhân công và tăng năng suất ổn định.

Công ty Koyu & Unitek phát triển chuỗi sản xuất, chế biến, tiêu thụ khép kín, đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế, đưa sản phẩm thịt gà chế biến xuất khẩu sang thị trường Nhật Bản.

Trong lĩnh vực trồng trọt, Công ty TNHH WineCo và Công ty TNHH Trang trại Việt đầu tư nhà màng hiện đại, ứng dụng công nghệ tưới tự động Israel, sản xuất rau và dưa lưới đạt chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, vừa đảm bảo năng suất, vừa giữ vững tiêu chuẩn an toàn và bền vững.

Sở KH&CN cũng tổ chức Cuộc thi Khởi nghiệp Đổi mới sáng tạo, hợp tác với các trường đại học trong tỉnh để phát triển ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) phục vụ công tác quản lý và hành chính nội bộ, góp phần thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong toàn ngành.

Đẩy mạnh mô hình hợp tác “3 Nhà”

- Việc kết nối giữa Sở KH&CN và các viện nghiên cứu, trường đại học, doanh nghiệp hiện nay được thực hiện ra sao để chuyển giao công nghệ hiệu quả hơn?

Ông Phạm Văn Trinh: Đồng Nai đang từng bước hình thành mô hình hợp tác “3 Nhà”: Nhà nước - Nhà khoa học - Nhà doanh nghiệp, nhằm đẩy mạnh nghiên cứu, chuyển giao và ứng dụng công nghệ vào sản xuất.

Theo cơ chế này, Nhà nước và doanh nghiệp cùng đặt hàng các nhiệm vụ nghiên cứu, chuyển giao công nghệ, trong khi đội ngũ khoa học đảm nhiệm khâu thực hiện, giúp gắn nghiên cứu với thực tiễn.

Sở KH&CN đã phối hợp với Trường Đại học Lạc Hồng và các doanh nghiệp công nghệ số triển khai phần mềm ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) thí điểm trong hoạt động nội bộ của Sở, tạo tiền đề nhân rộng trên toàn tỉnh.

Đồng Nai hiện có 9 trường đại học với tiềm lực nghiên cứu mạnh, trong đó nhiều trường đã mở rộng hợp tác quốc tế (như Đại học Lạc Hồng hợp tác với Đại học Bang Arizona) và đầu tư cơ sở vật chất hiện đại (như Trung tâm AI và Robot tại Đại học Công nghệ Đồng Nai).

Tuy vậy, các trung tâm đổi mới sáng tạo trên địa bàn vẫn cần được nâng tầm để đáp ứng nhiệm vụ kết nối, tư vấn, cung cấp dịch vụ hỗ trợ hệ sinh thái đổi mới sáng tạo.

- Ông đánh giá thế nào về tiềm năng phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo tại khu vực nông thôn, đặc biệt là vai trò của hợp tác xã và doanh nghiệp nhỏ?

Ông Phạm Văn Trinh: Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo ở khu vực nông thôn có tiềm năng rất lớn nhờ sự năng động của các hợp tác xã (HTX) và doanh nghiệp nhỏ. Tuy nhiên, các đơn vị này vẫn đối mặt nhiều rào cản về chính sách, vốn đầu tư và hạ tầng số.

Tỉnh Đồng Nai định hướng phát triển kinh tế tư nhân trong nông nghiệp công nghệ cao, đồng thời đặt mục tiêu 80% HTX và 50% nông dân được đào tạo, hướng dẫn ứng dụng công nghệ IoT. Các chương trình hỗ trợ chuyển đổi số đang được triển khai, đặc biệt dành cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, hộ kinh doanh và HTX.

Thách thức lớn nhất hiện nay là chi phí đầu tư công nghệ cao, trong khi các chính sách hỗ trợ vẫn mang tính lồng ghép và chưa đủ hấp dẫn để thu hút doanh nghiệp mạnh dạn chuyển đổi. Vì vậy, Sở đang tham mưu UBND tỉnh ban hành chính sách đặc thù hỗ trợ đồng bộ công nghệ tiên tiến, giúp doanh nghiệp dễ dàng tiếp cận và triển khai.

- Trong giai đoạn chuyển đổi số, Đồng Nai có chính sách nào hỗ trợ nông dân, HTX và doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng AI, IoT, dữ liệu lớn trong sản xuất?

Ông Phạm Văn Trinh: Đồng Nai đang triển khai nhiều chính sách, chương trình hỗ trợ để khuyến khích nông dân, HTX và doanh nghiệp ứng dụng công nghệ tiên tiến trong sản xuất.

Thực tế, các tiến bộ kỹ thuật hiện chủ yếu được lồng ghép thông qua các chính sách hiện hành như khuyến nông, liên kết sản xuất, hỗ trợ an toàn thực phẩm. Tuy nhiên, tỉnh đang kiến nghị Trung ương xây dựng chính sách hỗ trợ lãi suất vay cho doanh nghiệp đổi mới công nghệ giai đoạn 2025 - 2030, thông qua Quỹ Phát triển KH&CN.

Bên cạnh đó, Đồng Nai có Nghị quyết 29/2020/NQ-HĐND về hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp đổi mới sáng tạo và thực hiện Nghị quyết 68-NQ/TW để khuyến khích phát triển kinh tế tư nhân trong nông nghiệp công nghệ cao.

Tỉnh cũng đẩy mạnh đào tạo nhân lực thông qua chương trình “Bình dân học vụ số”, phổ cập kiến thức và kỹ năng số cho người dân; phấn đấu 80% hợp tác xã, doanh nghiệp nông nghiệp và 50% người nông dân được hướng dẫn ứng dụng công nghệ IoT vào sản xuất.

- Xin ông chia sẻ một số thành tựu của ngành KH&CN tỉnh Đồng Nai trong hành trình đổi mới, sáng tạo vì nông nghiệp xanh và bền vững?

Ông Phạm Văn Trinh: Những năm qua, KH&CN Đồng Nai đã khẳng định vai trò động lực then chốt trong phát triển nông nghiệp hiện đại. Đến nay, 106/120 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, trong đó 30 xã đạt chuẩn kiểu mẫu, thể hiện hiệu quả của việc ứng dụng KH&CN trong đời sống và sản xuất.

Nhiều mô hình tiêu biểu được triển khai: HTX Cacao Suối Cát (Xuân Lộc) phát triển kinh tế tuần hoàn, tận dụng phụ phẩm làm phân bón hữu cơ; hay mô hình truy xuất nguồn gốc nông sản bằng mã QR được áp dụng tại các vùng cây ăn quả và chăn nuôi tập trung.

Các ngày hội Techfest Đồng Nai hằng năm thu hút hàng trăm dự án khởi nghiệp, nhiều ý tưởng hướng đến kinh tế tuần hoàn, vật liệu xanh, thương mại điện tử nông sản. Tại cuộc thi năm 2023, dự án “Hệ thống xác thực thông tin tiêu thụ nông sản và vị trí vùng trồng” là một trong những mô hình tiêu biểu cho ứng dụng công nghệ trong nông nghiệp.

Theo kế hoạch, đến năm 2030, ít nhất 20% nhiệm vụ KH&CN trong lĩnh vực nông nghiệp sẽ phục vụ phát triển kinh tế tuần hoàn, giảm tổn thất sau thu hoạch 0,5-1% mỗi năm. Đây là cam kết của tỉnh trong việc đưa KH&CN trở thành trụ cột phát triển nông nghiệp xanh, hiện đại và bền vững, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống người dân.

Xin trân trọng cảm ơn ông!