Đừng “chơi hụi” chỉ bằng niềm tin

Chơi hụi vốn là hình thức góp tiền dựa trên thỏa thuận về số thành viên, mức tiền đóng, thời gian khui và lợi nhuận tăng dần theo từng kỳ hốt hụi. Về bản chất, nếu hoạt động đúng quy định, đây là một hình thức tiết kiệm, tương trợ tài chính trong cộng đồng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, hình thức này đang bị biến tướng, trở thành công cụ để một số đối tượng lợi dụng chiếm đoạt tài sản.

Từ tương trợ trở thành chiêu lừa bạc tỷ 

Thời gian gần đây, tại nhiều tỉnh, thành vùng Tây Nam Bộ liên tiếp xảy ra các vụ “vỡ hụi” với số tiền bị chiếm đoạt lên đến hàng chục tỷ đồng. Mặc dù các ngành chức năng thường xuyên tuyên truyền, cảnh báo, song không ít người dân vẫn “sập bẫy” trước những biến tướng của hình thức chơi hụi, dẫn đến nhiều hệ lụy đau lòng.

Thượng tá Trương Thị Thanh Sử - Phó Chánh Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Cà Mau cho biết: Hoạt động chơi hụi đã được pháp luật quy định cụ thể bằng nhiều văn bản hướng dẫn chi tiết. Tuy nhiên, thực tế hiện nay việc chơi hụi đã xuất hiện nhiều biến tướng, tiềm ẩn nguy cơ vỡ hụi, giật hụi.

Một số đối tượng còn lợi dụng hình thức này để cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm hoặc huy động vốn trái phép,… khiến nhiều hụi viên mất trắng, thậm chí rơi vào cảnh nợ nần chồng chất. Dù các cơ quan chức năng đã tăng cường tuyên truyền, cảnh báo, song thời gian qua, trên địa bàn tỉnh, nhất là khu vực nông thôn, vẫn xảy ra nhiều vụ vỡ hụi với số tiền bị chiếm đoạt lên tới hàng chục tỷ đồng, Thượng tá Sử nói.

Theo thống kê, từ đầu năm 2025 đến nay, Công an tỉnh Cà Mau đã tiếp nhận 12 tin báo về tội phạm liên quan đến chơi hụi, ước thiệt hại hàng chục tỷ đồng. Cơ quan điều tra đã khởi tố 35 vụ, 17 bị can; đề nghị truy tố 8 vụ, 8 bị can; đang điều tra 27 vụ, 9 bị can.

Mới đây, ngày 16/10, Công an tỉnh Cà Mau khởi tố, bắt tạm giam Phạm Bé Em (SN 1978, xã Khánh Hưng, tỉnh Cà Mau) để điều tra về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Lợi dụng việc hụi viên không giám sát, Phạm Bé Em đã tự ý hốt 50 chân hụi ở 12 dây, chiếm đoạt hơn 2 tỷ đồng.

Trước đó, ngày 9/8, cơ quan điều tra khởi tố, bắt giam Trần Mỹ Tiên (SN 1984, xã Trí Phải) với hành vi tương tự. Từ năm 2005, Tiên làm chủ hụi, thu hút nhiều người tham gia. Khi mất cân đối tài chính, đối tượng tự lập tên khống, hốt hụi 9 dây với 103 chân, chiếm đoạt hơn 8 tỷ đồng.

Ngày 25/9, TAND tỉnh Cà Mau tuyên phạt Võ Thị Diệu (SN 1974, xã Vĩnh Thanh) 15 năm tù về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Diệu làm chủ 19 dây hụi, sau khi sử dụng tiền hụi vào mục đích cá nhân và “xoay vòng vốn”, cuối cùng tuyên bố vỡ hụi, nợ hơn 2,5 tỷ đồng.

Đặc biệt, trong vụ án gây chấn động dư luận năm 2024, bị cáo Nguyễn Xuân Thảo (SN 1981, xã Gành Hào) bị tuyên tù chung thân vì chiếm đoạt 37 tỷ đồng chỉ trong 1 năm. Với chiêu thức “hụi dặn”, không tổ chức khui hụi công khai, Thảo đã gian dối thông tin hốt hụi, chiếm đoạt tiền của 45 hụi viên.

Đừng để niềm tin trở thành hành vi phạm luật

Hầu hết người tham gia chơi hụi đều quen biết, cùng địa phương nên chỉ giao kèo bằng lời nói, tin tưởng tuyệt đối vào chủ hụi. Nhiều người không trực tiếp tham gia khui hụi, không kiểm chứng danh sách thành viên, khiến chủ hụi dễ dàng gian dối, chiếm đoạt tiền.

Tại các phiên tòa, dễ nhận thấy phần lớn bị hại là phụ nữ nông thôn, dành dụm tiền từ lao động, mùa vụ với mong muốn tích cóp, sửa nhà, lo cho con học... Nhưng khi chủ hụi tuyên bố vỡ, tất cả mất trắng.

Dù tòa án tuyên buộc bị cáo hoàn trả số tiền chiếm đoạt, song đa số người dân vẫn chưa biết “lấy lại bằng cách nào”, bởi “ở tù trừ nợ” - câu nói cay đắng vẫn lặp lại qua từng vụ án.

Theo Nghị định số 19/2019/NĐ-CP của Chính phủ, việc chơi hụi phải lập thành văn bản có công chứng, chủ hụi có trách nhiệm thông báo đầy đủ số dây, phần hụi, kỳ mở hụi, danh sách thành viên; đồng thời phải lập giấy biên nhận khi góp, hốt, trả lãi.

Nếu vi phạm quy định, chủ hụi có thể bị phạt 2-5 triệu đồng; khi tổ chức từ hai dây hụi trở lên hoặc dây có giá trị hốt từ 100 triệu đồng phải báo cáo UBND cấp xã, nếu không sẽ bị phạt 5-10 triệu đồng. Chủ hụi cũng phải tuân thủ quy định lãi suất không vượt quá 20%/năm. Các tranh chấp về hụi có thể được giải quyết bằng thương lượng, hòa giải hoặc yêu cầu Tòa án xử lý.

Trường hợp có hành vi cho vay lãi nặng, lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm hoặc huy động vốn trái phép, có thể bị xử phạt hành chính 10-20 triệu đồng, hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm.

Thượng tá Trương Thị Thanh Sử khẳng định: “Các hành vi vi phạm liên quan đến hụi, nếu đủ yếu tố cấu thành tội phạm, sẽ bị cơ quan chức năng truy cứu trách nhiệm hình sự. Đồng thời, người vi phạm còn phải nộp lại toàn bộ khoản lợi bất hợp pháp có được từ việc lợi dụng tổ chức hụi để cho vay lãi nặng hoặc huy động vốn trái pháp luật.

Việc áp dụng nghiêm các quy định về xử phạt hành chính và xử lý hình sự đối với những vi phạm trong hoạt động chơi hụi đã góp phần hoàn thiện hành lang pháp lý, tăng cường phòng ngừa, kéo giảm tội phạm và vi phạm pháp luật liên quan đến hụi, qua đó hạn chế tình trạng vỡ hụi trên địa bàn tỉnh”.

Giải pháp từ cơ sở

Để phòng ngừa tội phạm và vi phạm pháp luật trong lĩnh vực hụi, thời gian qua Công an tỉnh Cà Mau đã chỉ đạo Công an các xã, phường thống kê, nắm danh sách người làm chủ hụi, người tham gia chơi hụi; yêu cầu chủ hụi thông báo dây hụi theo quy định, xử lý nghiêm trường hợp vi phạm.

Khi có vụ việc vỡ hụi xảy ra, lực lượng Công an khẩn trương lập danh sách hụi viên, xác định tính chất, mức độ vi phạm, hướng dẫn người dân liên hệ cơ quan có thẩm quyền giải quyết; đồng thời tăng cường tuyên truyền pháp luật về hụi tại các khu dân cư, chợ, vùng nông thôn.

Đặc biệt, mô hình “Nhóm tự quản lý hụi trong Nhân dân bằng ứng dụng Zalo” được Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Cà Mau thí điểm tại phường Láng Tròn từ tháng 4/2022 đã phát huy hiệu quả tích cực.

Thông qua nhóm Zalo, chủ hụi cập nhật thông tin ngày mở hụi, danh sách hụi viên, người hốt hụi, số tiền góp mỗi kỳ... giúp các thành viên giám sát công khai, hạn chế gian dối.

Đến nay, mô hình đã được nhân rộng tại 16 xã, phường trên địa bàn tỉnh, góp phần phòng ngừa hiệu quả tình trạng lợi dụng chơi hụi để lừa đảo.