EVFTA: Cần làm gì để phát huy cơ hội, biến thách thức thành lợi thế trên 'sân nhà'?

Theo đại diện Sở Công Thương Bắc Ninh, EVFTA vừa là cơ hội hội nhập, nâng chuẩn, vừa là sức ép cạnh tranh. Doanh nghiệp nào nhanh nhạy, đổi mới công nghệ và quản trị sẽ hưởng lợi, còn doanh nghiệp chậm thay đổi có thể mất thị phần ngay tại chính thị trường nội địa.

Cơ hội và thách thức với doanh nghiệp nội địa

Tiếp cận công nghệ và quản trị hiện đại: EVFTA không chỉ giảm thuế, mà còn yêu cầu doanh nghiệp tuân thủ các tiêu chuẩn về môi trường, lao động, quản trị minh bạch. Ngay cả doanh nghiệp chưa xuất khẩu cũng được thúc đẩy nâng chuẩn sản xuất – một bước đệm để tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.

Cơ hội trở thành nhà cung ứng: Việc EU tăng cường đầu tư vào Việt Nam tạo nhu cầu lớn về nguyên liệu, bao bì, logistics, dịch vụ phụ trợ. Đây là cơ hội để doanh nghiệp Việt trở thành nhà cung ứng cho các doanh nghiệp FDI, nâng cao giá trị gia tăng.

Động lực cạnh tranh và đổi mới sản phẩm: Người tiêu dùng Việt Nam được tiếp cận nhiều sản phẩm chất lượng cao từ EU, tạo áp lực để doanh nghiệp trong nước cải tiến mẫu mã, nâng chất lượng, đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm – đặc biệt trong các ngành thực phẩm, đồ uống, mỹ phẩm, dược phẩm.

Tuy nhiên, doanh nghiệp nội địa cũng đứng trước áp lực cạnh tranh trực tiếp với hàng EU: Nhiều mặt hàng như nông sản, rượu vang, sữa, dược phẩm, ô tô từ EU được giảm thuế mạnh, tạo áp lực cạnh tranh lớn cho sản phẩm cùng loại của Việt Nam.

Chi phí tuân thủ cao: Doanh nghiệp phải đầu tư để đáp ứng tiêu chuẩn lao động quốc tế (ILO), tiêu chuẩn môi trường, an toàn thực phẩm, sở hữu trí tuệ. Điều này làm tăng chi phí ngắn hạn, đặc biệt khó khăn với doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs).

Doanh nghiệp đối mặt nguy cơ mất thị phần: Do thiếu vốn, công nghệ và chứng chỉ chất lượng, nhiều doanh nghiệp nhỏ có thể bị loại khỏi chuỗi cung ứng hoặc mất khách hàng ngay trong nước. Ngành chịu ảnh hưởng nhiều nhất là nông nghiệp, thực phẩm chế biến, dược phẩm, logistics truyền thống.

Chính sách hỗ trợ từ nhà nước

Để giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực cạnh tranh, theo đại diện lãnh đạo Sở Công thương Bắc Ninh, Nhà nước đang triển khai nhiều giải pháp đồng bộ như: 

Hoàn thiện thể chế và môi trường kinh doanh: Cắt giảm thủ tục hành chính, đơn giản hóa kiểm tra chuyên ngành; Minh bạch thông tin thị trường, xây dựng cổng dữ liệu EVFTA; Tăng cường chống gian lận thương mại, bảo vệ doanh nghiệp nội.

Hỗ trợ tài chính – thuế: Ưu đãi tín dụng xanh, tín dụng đổi mới công nghệ; Miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp cho DN đầu tư vào sản xuất công nghệ cao, thân thiện môi trường.

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Hỗ trợ kinh phí R&D, chuyển giao công nghệ; Trợ giá phần mềm ERP, CRM, thương mại điện tử giúp DN tối ưu chi phí.

Xúc tiến thương mại và liên kết chuỗi: Hỗ trợ xây dựng thương hiệu, nhãn hiệu chứng nhận, chỉ dẫn địa lý; Kết nối DN nhỏ với DN lớn, hợp tác xã với DN xuất khẩu; Đầu tư hạ tầng logistics, kho lạnh, giảm chi phí lưu thông.

Phát triển nguồn nhân lực: Đào tạo nhân lực quản trị, marketing, tiêu chuẩn EU; Tăng cường liên kết doanh nghiệp – trường đại học để cung ứng nhân lực chất lượng cao.

Cũng theo đại diện lãnh đạo Sở Công thương Bắc Ninh, đáp ứng tiêu chuẩn mới của EU là con đường bền vững để doanh nghiệp trong nước "thắng" trên "sân nhà"

Đặc biệt, trong các ngành dệt may, da giày, gỗ – nơi yêu cầu về phát triển bền vững ngày càng khắt khe – các doanh nghiệp cần: Tăng tỷ lệ nội địa hóa, tự chủ nguồn nguyên liệu; Đầu tư công nghệ sản xuất sạch, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải; Nâng cao tay nghề, áp dụng quản lý hiện đại; Xây dựng thương hiệu gắn với tiêu chuẩn xanh, phát triển bền vững.

Về phía địa phương, Sở Công Thương Bắc Ninh sẽ tiếp tục lắng nghe nhu cầu của doanh nghiệp, triển khai chương trình hỗ trợ thích ứng quy định mới của EU, đồng thời kiến nghị Chính phủ và các bộ, ngành ban hành giải pháp phù hợp thực tiễn.

 Doanh nghiệp nhỏ và vừa: Cơ hội không bị bỏ lại phía sau

Với các doanh nghiệp nhỏ và vừa còn thiếu năng lực tài chính, Nhà nước đang nghiên cứu các gói tín dụng ưu đãi, phát triển nền tảng số hóa chuỗi cung ứng, đẩy mạnh đào tạo chuyên sâu về logistics, quản lý chuỗi cung ứng. Đây được xem là “phao cứu sinh” giúp khu vực kinh tế quan trọng này bắt kịp xu hướng hội nhập, gia tăng khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế.

Lãnh đạo Sở Công Thương Bắc Ninh nhận định, EVFTA là cơ hội lớn nhưng cũng là phép thử khắc nghiệt đối với doanh nghiệp Việt Nam. Chỉ khi kết hợp đồng bộ giữa nỗ lực tự thân của doanh nghiệp và chính sách hỗ trợ kịp thời từ Nhà nước, chúng ta mới có thể biến áp lực thành động lực, tận dụng tối đa lợi thế mà hiệp định mang lại.