Gen Z Hải Phòng: Từ ruộng hành đến… TikTok Shop

Những “nông dân số” đầu tiên

Ở thủ phủ hành tỏi Kinh Môn (cũ), bên cạnh chợ truyền thống, những phiên chợ trực tuyến qua mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử cũng đang dần trở nên quen thuộc.

Trong góc sân nhỏ ở thôn Thái Mông, xã Nam An Phụ, ánh đèn ringlight hắt xuống rổ hành vừa phơi. Trước camera điện thoại, chị Mạc Thị Ngọc Mai (25 tuổi) vừa cười, vừa giới thiệu từng bó hành, tép tỏi, vừa đọc tin nhắn của khách. Dù là một kế toán nơi phố thị, nhưng mỗi tối chị vẫn trở về với góc sân nhỏ, dành thời gian đưa nông sản quê hương lên sóng như một cách giữ gìn và quảng bá đặc sản quê mình. 

Gia đình chị đã có hơn 15 năm trồng hành. Vụ đông 2024, 1,5 mẫu hành cho thu hoạch khoảng 11 tấn hành khô, tăng hơn 5% so với năm trước nhờ thời tiết thuận lợi và áp dụng phân bón hữu cơ. Thế nhưng, hiệu quả kinh tế chưa bao giờ là điều chắc chắn khi “được mùa nhưng mất giá”. Có vụ, cả gia đình làm mấy tháng trời mà gần như không có lãi…” - chị Mai bộc bạch.

Nhiều lần chứng kiến bố mẹ tất bật với mùa vụ mà thu nhập bấp bênh, chị Mai quyết định thử đưa hành, tỏi lên mạng để tìm hướng đi khác. Động lực ấy càng được củng cố sau khi chị tình cờ nghe một câu nói trên TikTok: “Nông sản Việt Nam giống như một cô gái quê danh giá, chỉ chờ được người ta tìm đến, trân trọng, nâng niu”.

Những ngày đầu livestream, chị Mai bật điện thoại trong sự ngỡ ngàng của cả nhà. Người xem ít, đơn hàng thưa thớt, có hôm không bán được gì. Bố mẹ lo lắng nhưng chị vẫn kiên trì học cách đặt góc máy, tập trả lời bình luận, quay clip hậu trường… Dần dần, chị giới thiệu cả cách bảo quản, chế biến, đóng gói combo hành - tỏi tiện lợi cho khách hàng xa.

Thành quả cũng đến sau những nỗ lực không ngừng, buổi livestream kỉ lục kéo dài gần 3 giờ, thu hút gần 1.000 người xem trực tiếp, tiếp cận 28.000 lượt thích, nhận hơn 65 tin nhắn và khách hàng đã chốt khoảng 40 đơn hàng. Doanh thu hôm đó đạt 11,5 triệu đồng. “Tôi chưa bao giờ nghĩ chỉ một buổi tối mà có thể bán được nhiều đơn hàng đến thế” - chị Mai cho biết.

Bên cạnh chị Ngọc Mai, trên “phiên chợ số” cũng đã xuất hiện nhiều gương mặt trẻ khác. Các tài khoản TikTok như “Hai chị em lập nghiệp”, “Con gái bác nông dân” hay “Nông sản Hải An”… đều miệt mài lên sóng mỗi tối, giới thiệu hành, tỏi khô cùng quy trình phơi, đóng gói ngay tại sân nhà. Dù lượt xem chưa lớn nhưng những buổi livestream ấy cho thấy xu hướng người trẻ trong vùng đang cùng nhau tìm cách đưa nông sản quê hương ra khỏi phạm vi chợ làng, đến gần hơn với người tiêu dùng ở xa.

Những “nông dân số” ấy không chỉ đơn giản là cầm điện thoại để bán hàng. Đó còn là sự thay đổi trong cách nghĩ, khi người nông dân biết tận dụng công nghệ để kể câu chuyện về nông sản quê hương. Ở đó có bàn tay còn vương bùn đất, có trí tuệ của thời đại, có sự nối tiếp truyền thống cha ông và cũng có khát vọng đưa giá trị lao động của mình đi xa hơn.

Mở lối đi mới cho nông sản quê hương

Từ một vài buổi livestream thử nghiệm, việc bán hàng trực tuyến dần mang lại thay đổi rõ rệt. Theo tính toán của chị Mai, nếu bán toàn bộ 1,5 mẫu hành qua thương lái, gia đình chỉ thu về khoảng 151,2 triệu đồng/vụ. Nhưng khi tiêu thụ trên TikTok shop với giá niêm yết 35.000 đồng/kg (sau khi trừ chi phí còn lãi 23.000 - 25.000 đồng/kg), doanh thu có thể đạt tới 248,4 triệu đồng, chênh lệch gần 100 triệu đồng so với bán hàng mùa vụ trước đây.

Không chỉ được về giá bán, cách làm này còn giúp nông dân chủ động hơn. Họ có thể quyết định lượng hàng bán ra thị trường, gói sản phẩm theo nhu cầu khách, chọn đơn vị vận chuyển để giữ chất lượng khi giao xa. Trên sóng livestream, khách hàng được tận mắt thấy cảnh thu hoạch, phơi, đóng gói các sản phẩm đảm bảo chất lượng…

Câu chuyện này cũng truyền cảm hứng cho nhiều người xung quanh. Các hộ dân trong vùng bắt đầu thử mở kênh bán hàng nông sản trực tuyến, thay vì chỉ phụ thuộc vào thương lái. 

Cũng chọn con đường rời phố về quê lập nghiệp với nông sản địa phương, kênh TikTok Anh béo nông sản giới thiệu nhiều sản phẩm đa dạng theo nhu cầu khách hàng, từ combo hành, tỏi phi đến các gói đóng theo nhiều khối lượng khác nhau. “Chỉ cần một góc nhỏ trong nhà, bà con cũng có thể kiếm thêm thu nhập. Từ các bạn nhỏ đến các cụ già, chị em nội trợ đều làm được. Vừa có thêm kinh tế, vừa giữ tình làng nghĩa xóm, nông sản quê hương lại được lan tỏa mạnh mẽ hơn…” chủ kênh TikTok Anh béo chia sẻ.

Theo cán bộ địa phương, đây là bước đi phù hợp với tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TƯ của Bộ Chính trị khi livestream chính là “cánh cửa số” giúp hành, tỏi không chỉ là đặc sản địa phương mà còn trở thành sản phẩm có chỗ đứng vững chắc trên thị trường rộng lớn hơn.

Chia sẻ với phóng viên, anh Hoàng Gia Lực - Bí thư Chi bộ thôn Xạ Sơn, xã Nam An Phụ cho biết: “Thanh niên với lợi thế am hiểu công nghệ và truyền thông số đang trở thành lực lượng tiên phong trong tiêu thụ nông sản. Việc người trẻ ở địa phương áp dụng livestream để bán hành, tỏi không chỉ thay đổi tư duy sản xuất - kinh doanh, mà còn là minh chứng sống động cho tinh thần đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TƯ. Những bước chuyển nhỏ từ cơ sở sẽ tạo nền tảng cho Hải Phòng phát triển nông nghiệp số, thương mại điện tử nông sản, góp phần hiện thực hóa khát vọng trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo của vùng và cả nước.”

Từ luống hành tỏi ở Nam An Phụ đến màn hình điện thoại, nơi câu chuyện của những người trẻ phản ánh rõ một hướng đi mới: nông dân trẻ đang kết hợp nghề truyền thống với công nghệ số để mở rộng thị trường. Sản lượng, giá bán, doanh thu qua những phiên live cho thấy sự thay đổi cụ thể khi công nghệ đi vào nông nghiệp, phát huy giá trị thương hiệu cho nông sản, giúp địa phương phát triển kinh tế - xã hội bền vững.