Hà Nội và bài toán thí điểm mô hình khu phát triển thương mại và văn hóa

Bài 1: Cửa Nam tiên phong tạo dựng không gian “di sản sống”

          Chủ trương thí điểm xây dựng Khu phát triển thương mại và văn hóa  tại phường Cửa Nam (Hà Nội) là một bước đi chiến lược mang tính tiên phong trong tư duy phát triển đô thị bền vững. Cũng bởi ý nghĩa này, Chủ trương nhận được sự đồng thuận lớn từ người dân, doanh nghiệp. Song để mô hình này đi vào thực chất và có thể nhân rộng, cần một hệ sinh thái triển khai đồng bộ, từ quy hoạch đến chính sách đặc thù…

Giữ “hồn” phố cũ, “đánh thức” kinh tế mới…

Tán thành với việc chọn phường Cửa Nam làm thí điểm Khu phát triển thương mại và văn hóa, ông Lê Hồng Sơn – Chủ cửa hàng Vua Tào Phớ 192 Hàng Bông (Hà Nội) kỳ vọng, đây sẽ là khu vực trung tâm giàu bản sắc, có vị trí giao thông thuận lợi, rất phù hợp để phát huy tiềm năng dịch vụ – du lịch – ẩm thực gắn với văn hoá Hà Nội, tăng thời gian phục vụ du khách và phù hợp nhịp sống của người dân cũng như nhu cầu kinh doanh của doanh nghiệp.

“Nếu mô hình được triển khai, khu mua sắm quà tặng, ăn uống, hoạt động vui chơi, hội chợ chính là mô hình lý tưởng mà chúng tôi mong muốn từ lâu. Với vai trò là một cơ sở kinh doanh nhỏ, chúng tôi sẵn sàng đồng hành, phối hợp trong truyền thông, cải tạo không gian, nâng cao chất lượng dịch vụ. Đặc biệt, chúng tôi đề xuất nên có cơ chế hỗ trợ thiết thực cho các hộ kinh doanh hiện hữu để cùng tạo ra diện mạo mới mà vẫn giữ được hồn phố cũ đón tiếp khách nâng cao trải nghiệm du lịch”.

Không giấu được sự vui mừng trước chủ trương này của thành phố, bà Trần Thị Thúy – Chủ thương hiệu lụa Việt Nam Threesistersilk tại phường Cửa Nam chia sẻ: “Tôi tán thành với chủ trương này vì phường Cửa Nam nằm ở trung tâm TP.Hà Nội, là khu phố cổ sát gần với bờ hồ Hoàn Kiếm; Là nơi diễn ra nhiều sự kiện văn hoá, chính trị, kinh tế và cũng thu hút nhiều khách du lịch trong và ngoài nước. Nếu triển khai mô hình thí điểm thành công, chúng ta sẽ dần khắc phục được các mặt hạn chế cố hữu của Hà Nội như tắc đường hay tình trạng đỗ xe tràn xuống lòng đường...”.

Chủ thương hiệu lụa Việt Nam Threesistersilk cũng nhấn mạnh thêm, mô hình lý tưởng mà bà mong muốn thành hiện thực là phường Cửa Nam cũng như khu phố cổ có vỉa hè thông thoáng, hạn chế các phương tiện thô sơ lưu thông đi vào các tuyến đường gây ô nhiễm môi trường. Từ góc độ người dân và doanh nghiệp, bà sẵn sàng đồng hành và ủng hộ chính quyền để triển khai mô hình thí điểm.

Nhằm đẩy nhanh và thực hiện hiệu quả, theo bà Thúy, chính quyền cần mở rộng tuyên truyền về mô hình thí điểm tới người dân, và thực hiện nghiêm các trường hợp vi phạm quy định trong quá trình thực hiện. Đồng thuận với chủ trương trên của thành phố, anh Nghiêm Nhật Anh - đại diện 3 khách sạn trên địa bàn (khách sạn The Legend Hanoi 8 Yết Kiêu, Yen Spa 8 Hạ Hồi, Solar Cafe & Bistro 31 Phan Chu Trinh) và cũng là cư dân 32 năm sinh sống tại phường Cửa Nam cho biết, đây là một hướng đi có tính chiến lược và nhiều tiềm năng, đặc biệt trong bối cảnh khu vực phố cổ quanh hồ Hoàn Kiếm hiện đang chịu áp lực quá tải khi trở thành điểm đến gần như duy nhất của khách du lịch.

Theo anh Nghiêm Nhật Anh, việc vừa phải bảo tồn kiến trúc cổ, vừa đáp ứng nhu cầu phát triển dịch vụ khiến khu vực này khó có thể mở rộng cơ sở hạ tầng hoặc nâng cao chất lượng trải nghiệm cho du khách. Trong khi đó, phường Cửa Nam – với vị trí cửa ngõ trung tâm Thủ đô, hạ tầng đang từng bước được cải thiện và không gian văn hóa phong phú – hoàn toàn có thể trở thành một cực tăng trưởng mới, bổ trợ cho khu vực phố cổ, giúp phân bổ lại dòng khách, giảm tải và tạo nên những trải nghiệm đa dạng hơn cho du lịch Hà Nội.

Giảm phát thải – xu hướng phát triển bền vững

Để có một đô thị văn minh, hiện đại, xanh – sạch – đẹp, việc giảm phát thải là rất cần thiết và phù hợp với xu hướng phát triển bền vững như các nước. Tuy nhiên, theo ông Lê Hồng Sơn, cần có lộ trình và bước đi phù hợp, đặc biệt là hỗ trợ chuyển đổi phương tiện, hạ tầng và giải pháp thay thế hợp lý, chứ không nên cấm triệt để. Bởi chỉ khi đảm bảo sinh kế cho người dân, doanh nghiệp, đồng thời cải thiện môi trường sống, thì chính sách mới phát huy hiệu quả và được ủng hộ, đồng tình cũng như hình thành nên văn hoá giao thông, kinh doanh và phục vụ tạo hiệu quả lâu dài cho dự án.

Về vấn đề này, doanh nhân Nghiêm Nhật Anh cho rằng, để mô hình thí điểm đạt được hiệu quả cao và sớm đi vào thực tiễn, cần tập trung vào ba yếu tố: 1. Quy hoạch tổng thể có tầm nhìn dài hạn, đảm bảo cân bằng giữa bảo tồn giá trị văn hóa và phát triển hạ tầng hiện đại; 2. Cơ chế thu hút các nhà đầu tư có năng lực và cam kết phát triển bền vững; 3. Mở rộng không gian đối thoại công – tư, tạo điều kiện để cộng đồng doanh nghiệp cùng đóng góp trí tuệ và nguồn lực cho sự phát triển chung. “Nếu làm được điều này, tôi tin mô hình thí điểm không chỉ là một bước tiến của phường Cửa Nam mà còn là hình mẫu đáng học hỏi cho các đô thị khác trong tương lai” – nam doanh nhân khẳng định.

Cũng theo anh Nghiêm Nhật Anh: Việc giảm phát thải và tiến tới giảm ô nhiễm môi trường tại Thủ đô là yêu cầu tất yếu, phù hợp với định hướng phát triển bền vững. Tuy nhiên, để triển khai lộ trình này một cách hài hòa, cần xem xét kỹ lưỡng các yếu tố về hạ tầng, kinh tế xã hội và đặc điểm thực tiễn của từng khu vực nội đô.

Trước hết, hạ tầng phục vụ phương tiện điện – đặc biệt là hệ thống trạm sạc – cần được quy hoạch đồng bộ và tính toán kỹ về nguồn điện, công suất sử dụng và mức độ ảnh hưởng đến sinh hoạt của người dân. Tránh tình trạng thiếu điện cục bộ hoặc ảnh hưởng đến các hoạt động thương mại và dân sinh hiện có. Bên cạnh đó, việc chuyển đổi từ xe máy xăng – phương tiện phổ thông đã tồn tại hàng chục năm nay – không chỉ là câu chuyện kỹ thuật mà còn liên quan đến hàng triệu lao động, hộ kinh doanh, doanh nghiệp và chuỗi dịch vụ hậu cần đi kèm. Nếu triển khai quá nhanh hoặc quá cứng nhắc, dễ dẫn tới hệ quả là gia tăng thất nghiệp, đứt gãy chuỗi cung ứng (xe vận chuyển không vào được tận nơi) hoặc chi phí vận hành tăng cao, ảnh hưởng đến đời sống người dân và năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

Thay vì cấm tuyệt đối, nên áp dụng các tiêu chí môi trường cụ thể như: Chỉ cho phép xe máy xăng mới được sản xuất trong vòng 5 – 7 năm vận hành trong nội đô – tương tự như quy định hiện hành với xe taxi có niên hạn sử dụng 7 năm. Như vậy sẽ vừa đảm bảo yếu tố môi trường, vừa tạo điều kiện để thị trường và người dân có thời gian thích nghi, chuyển đổi phương tiện phù hợp. Không chỉ vậy, cần nhìn vào kinh nghiệm của các quốc gia phát triển: Việc hạn chế xe cá nhân chỉ thực sự hiệu quả khi giao thông công cộng và xe đạp được đầu tư bài bản, thuận tiện và an toàn. Đây là điều mà Hà Nội cần ưu tiên phát triển song song với lộ trình hạn chế phương tiện cá nhân chạy xăng.

Về lâu dài, nên có chính sách hỗ trợ và khuyến khích người dân chuyển sang phương tiện thân thiện môi trường – như xe điện là rất cần thiết. Tuy nhiên, cần có hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật rõ ràng để đảm bảo chất lượng xe, tránh tình trạng hàng kém chất lượng, dễ cháy nổ, gây nguy hiểm cho người tham gia giao thông và gây hại môi trường dưới hình thức khác.

          Liên quan đến vấn đề này, chị Trần Thị Thúy chia sẻ, trong lộ trình cấm xe máy xăng cần có chính sách đổi xe phù hợp vì khu phố cổ tập trung đông dân với rất nhiều nghề lao động tự do liên quan đến xe máy xăng; Tăng mức hỗ trợ tiền đồi xe đối với các trường hợp có hoàn cảnh khó khăn (hộ nghèo và cận nghèo) và các nghề đặc thù như xe ôm, xe grab...; Hạ giá thành tiêu thụ điện và ổn định nguồn điện; Phát triển các phương tiện công cộng, vị trí đi xe công cộng…

Anh Nguyễn Hoàng Dương (Ngân hàng TMCP Tiên Phong):

Cư dân phường Cửa Nam rất vui khi nghe tin này

“Tôi sinh ra và lớn lên ở phường Cửa Nam nên có rất nhiều kỷ niệm và tình cảm gắn bó với khu vực này. Khi biết nơi mình sống được chọn để phát triển thành Khu phát triển thương mại và văn hóa, tôi thấy rất vui và cũng rất kỳ vọng vào chủ trương này. Đây là một khu vực có vị trí đắc địa, nằm giữa trung tâm Hà Nội, gần các tuyến giao thông lớn và nhiều di tích lịch sử, nên việc đầu tư để phát triển đúng hướng là hoàn toàn hợp lý.

 Theo tôi, nếu chủ trương được triển khai một cách bài bản, có quy hoạch dài hạn và chú trọng giữ gìn bản sắc khu phố cũ thì Cửa Nam hoàn toàn có thể trở thành một khu vực kiểu mẫu – nơi vừa hiện đại, tiện nghi, vừa không đánh mất giá trị truyền thống. Người dân ở đây, đặc biệt là thế hệ trẻ như tôi, rất mong được thấy sự thay đổi tích cực, miễn là sự phát triển ấy gắn liền với lợi ích cộng đồng và có sự minh bạch trong quá trình thực hiện. Là một người trẻ đang sống ở Hà Nội, tôi luôn mong muốn thành phố sẽ ngày càng hiện đại, văn minh và bền vững hơn, nhưng vẫn giữ được hồn cốt riêng – điều làm nên nét đặc trưng của Thủ đô. Với tôi, sự phát triển đô thị không chỉ là mở rộng đường sá hay xây thêm nhà cao tầng, mà còn phải chú trọng đến chất lượng sống, không gian công cộng và cả yếu tố văn hóa. Tôi kỳ vọng chủ trương này không chỉ tập trung vào kinh tế mà còn tạo ra những không gian sống thân thiện hơn cho người dân – như công viên, phố đi bộ, không gian văn hóa cộng đồng. Đặc biệt, tôi mong giới trẻ có thêm nhiều không gian để trải nghiệm, kết nối với nhau, đồng thời hiểu hơn về văn hóa truyền thống của khu vực mình đang sống. Nếu thành phố có cơ chế tiếp thu ý kiến người dân một cách thực chất, tôi tin rằng nhiều người trẻ như tôi sẽ sẵn sàng tham gia và đóng góp để cùng xây dựng một Hà Nội đáng sống hơn!”.

Vân Hương - Đoan Trang 

(Còn tiếp)