Hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông tại Hà Nội: Cần cơ chế tài chính đủ mạnh và rõ ràng

Hỗ trợ 20% giá trị phương tiện

Trình bày dự thảo Nghị quyết tại Hội nghị, Phó Giám đốc Sở Xây dựng Hà Nội Đỗ Việt Hải cho biết, dự thảo gồm 5 chương, tập trung vào 3 nhóm chính sách trọng tâm là hỗ trợ trực tiếp cho người dân và doanh nghiệp khi chuyển đổi phương tiện; quy định biện pháp hạn chế phương tiện phát thải; và chính sách phát triển hạ tầng trạm tiếp năng lượng sạch công cộng.

Về hỗ trợ tài chính, dự thảo đưa ra mức hỗ trợ trực tiếp bằng tiền cho cá nhân chuyển đổi xe mô tô, xe gắn máy sang xe điện, với mức từ 20% giá trị phương tiện và ưu tiên cao cho hộ nghèo, hộ cận nghèo.

Doanh nghiệp và tổ chức được hỗ trợ lãi vay tới 30% khi đầu tư phương tiện giao thông xanh hoặc triển khai mô hình cho thuê phương tiện xanh phục vụ cộng đồng.

Các chính sách về lệ phí bao gồm hỗ trợ 50-100% lệ phí đăng ký phương tiện xanh tùy nhóm đối tượng; đồng thời miễn phí sử dụng tạm thời lòng đường, hè phố cho các doanh nghiệp cung cấp dịch vụ cho thuê phương tiện giao thông xanh...

Một nội dung quan trọng khác là nhóm biện pháp hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch, được thiết kế theo lộ trình chuyển đổi cụ thể.

Trong đó, phương tiện kinh doanh vận tải như xe công nghệ 2 bánh, taxi, xe hợp đồng dưới 8 chỗ phải đảm bảo tỷ lệ chuyển đổi theo từng mốc thời gian, tiến tới 100% phương tiện mới đưa vào hoạt động đều là phương tiện sử dụng năng lượng sạch sau năm 2030.

TP cũng đưa ra cơ sở cho việc hạn chế lưu thông phương tiện phát thải trên một số tuyến, khu vực và theo khung giờ từ sau năm 2035.

Về hạ tầng năng lượng sạch, dự thảo quy định yêu cầu bắt buộc bố trí tỷ lệ điểm đỗ có lắp đặt trạm sạc trong các bãi đỗ xe, chung cư, tòa nhà thương mại, công trình công cộng và kết cấu hạ tầng đường bộ đã được quy hoạch, với tỷ lệ tối thiểu 15% đối với công trình hiện hữu và 30% đối với công trình đầu tư mới.

TP cam kết hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư trạm sạc bằng các chính sách như hỗ trợ lãi vay, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, miễn tiền thuê đất trong 5 năm đầu, miễn phí khảo sát – thiết kế đường dây và đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Đánh giá kỹ lưỡng, tránh gây khó khăn cho nhóm lao động thu nhập thấp

Tại Hội nghị, các ý kiến phản biện nhấn mạnh, đây là vấn đề hết sức quan trọng, cần thiết nhưng cũng vô cùng nhạy cảm, tác động đến mọi người, mọi nhà, nhất là những người có thu nhập thấp và làm ăn liên quan đến phương tiện giao thông đường bộ. Do đó, nội dung Nghị quyết cần được chuẩn bị kỹ lưỡng, thận trọng, lấy ý kiến sâu rộng các ngành, các cấp, người dân.

Ông Vũ Thành Vĩnh, Thành viên Hội đồng tư vấn Dân chủ, pháp luật chỉ rõ, chính sách chuyển đổi phương tiện sạch có tác động lớn đến kinh tế, xã hội và ngân sách nên cần đánh giá kỹ tác động đến nhóm lao động tự do, thu nhập thấp như xe ôm truyền thống, shipper – những người coi chiếc xe máy cũ là “cần câu cơm”.

“Nếu lộ trình quá gắt gao có thể gây khó khăn cho an sinh xã hội. Vì vậy, nên quy định lộ trình thực hiện theo 3 giai đoạn là khuyến khích; hạn chế; cấm tại nội đô đối với phương tiện không đạt chuẩn khí thải”, ông nói; đồng thời đề nghị rà soát lại, xác định rõ từng nhóm đối tượng và điều kiện tiếp cận hỗ trợ đề bảo đảm minh bạch.

Đề cập đến biện pháp hạn chế phương tiện gây ô nhiễm, cho rằng dự thảo mới nêu nguyên tắc, chưa đánh giá tác động đến người thu nhập thấp và doanh nghiệp vận tải vốn là những đối tượng chịu ảnh hưởng nhiều nhất, ông Vũ Thành Vĩnh kiến nghị cần có đánh giá tác động xã hội đầy đủ; bố trí lộ trình phù hợp; đảm bảo chính sách hỗ trợ đủ mạnh để người dân có thể chuyển đổi.

Ông Nguyễn Hoàng Hải – Phó Chủ tịch Hiệp hội vận tải hành khách công cộng TP Hà Nội nhận định, để Nghị quyết thực sự đạt hiệu quả và khả thi trong thực tiễn, cần hoàn thiện lộ trình chuyển đổi theo giai đoạn, phân rõ ưu tiên theo nhóm phương tiện và khu vực để khả thi và công bằng.

Đi cùng với đó là xây dựng cơ chế tài chính hỗ trợ mạnh và rõ ràng; bổ sung chương về hạ tầng giao thông xanh; rà soát và làm rõ phạm vi, đối tượng áp dụng, điều kiện hưởng chính sách, cơ chế áp dụng để tránh bất cập, thiếu minh bạch.

Nêu nhận định mức hỗ trợ trực tiếp bằng tiền bằng 20% giá trị phương tiện chuyển đổi là thấp, chưa tạo đột phá, TS.KTS. Đào Ngọc Nghiêm - Phó Chủ tịch Hội Quy hoạch phát triển đô thị Việt Nam đề nghị quy định phân loại theo thời gian đăng ký để thực hiện hỗ trợ với mức từ 20 đến 50%.

Về phát triển hạ tầng sạc và tiêu chuẩn kỹ thuật, PGS.TS. Bùi Thị An, Phó chủ nhiệm Hội đồng tư vấn kinh tế, Chủ tịch Hội Nữ trí thức TP Hà Nội kiến nghị quy định tiêu chuẩn kỹ thuật bắt buộc cho pin, trạm sạc, hệ thống phòng cháy; bắt buộc các tòa chung cư mới phải bố trí tối thiểu 5 đến 10% diện tích để lắp đặt trạm sạc; khuyến khích xã hội hóa hạ tầng sạc gắn với PPP hoặc ưu đãi miễn giảm tiền thuê đất 5 năm.

Nhiều ý kiến nhận định, Hà Nội hoàn toàn có thể trở thành hình mẫu về TP thông minh trong quản lý môi trường. Vì vậy, việc sớm ban hành và đưa Nghị quyết này vào cuộc sống đạt hiệu quả có ý nghĩa quan trọng, góp phần thúc đẩy việc bảo vệ môi trường, xây dựng Thủ đô “sáng, xanh, sạch, đẹp”; nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân khi bước vào kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Kết luận Hội nghị, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội Phạm Anh Tuấn nhấn mạnh, lộ trình chuyển đổi cần được đánh giá kỹ lưỡng, tránh gây khó khăn cho nhóm lao động tự do, thu nhập thấp.

Cùng với đề nghị có cơ chế bù đắp, hỗ trợ rõ ràng hơn, bảo đảm công bằng xã hội, ông Phạm Anh Tuấn cũng đề nghị dự thảo cân nhắc tăng mức hỗ trợ trực tiếp bằng tiền mặt cho cá nhân thông thường để tạo động lực mạnh mẽ hơn cho việc chuyển đổi xe mô tô, gắn máy sang xe điện, nhất là trong bối cảnh giá xe điện còn cao. Đồng thời, phân loại đối tượng hỗ trợ rõ ràng hơn, gắn tiêu chí hỗ trợ với thu nhập và mức độ ô nhiễm của phương tiện cũ để bảo đảm tính trọng tâm, tránh dàn trải...