Hoàn thiện hành lang pháp lý, nền tảng cho đổi mới sáng tạo bứt phá

Năm 2025 - nguồn vốn 42 nghìn tỷ đồng cho KHCN, ĐMST & CĐS 

Tại Hội nghị tập huấn quản lý nhà nước về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số (KHCN, ĐMST & CĐS) dành cho lãnh đạo Sở KH&CN ngày 16/10 tại Hà Nội, Thứ trưởng Bộ KH&CN Bùi Hoàng Phương nhấn mạnh, trong tiến trình phân cấp, phân quyền giữa Trung ương và địa phương, hoạt động KH&CN, ĐMST & CĐS phải được xem là nhiệm vụ trọng tâm và xuyên suốt. “Chưa bao giờ công tác KHCN, ĐMST & CĐS được quan tâm sâu sắc, toàn diện như hiện nay. Đây là cơ hội lớn để các địa phương bứt phá, nhưng cũng đặt ra những yêu cầu mới về tổ chức, nguồn lực và năng lực thực thi”, ông nói.

Theo Thứ trưởng, Bộ KH&CN đã trình Quốc hội 5 dự án luật lớn và sắp tới sẽ trình thêm 5 dự án luật mới - khối lượng công việc mang tính lịch sử của ngành trong một năm. Đặc biệt, Luật Trí tuệ nhân tạo (AI) - một trong những đạo luật tiên phong mà mới chỉ vài quốc gia trên thế giới ban hành, sẽ sớm được trình Quốc hội, khẳng định vị thế tiên phong của Việt Nam trong lĩnh vực này.

Thứ trưởng đề nghị các Sở KH&CN tập trung vào ba nhóm nhiệm vụ lớn: Thứ nhất, nâng cao hiệu quả đầu tư và quản lý vốn KHCN, ĐMST & CĐS.

Trong bối cảnh cơ chế tài chính thay đổi, việc đăng ký, phân bổ và giám sát vốn đầu tư cho KHCN, ĐMST & CĐS có ý nghĩa then chốt. Năm 2025, Trung ương đã đăng ký nguồn vốn 42 nghìn tỷ đồng cho lĩnh vực này- nguồn lực quan trọng đòi hỏi các địa phương phải đảm bảo tiến độ, hiệu quả và tính liên thông giữa các nền tảng số.

Thứ hai, phát triển các khu công nghệ số tập trung, gắn với nhu cầu thực tiễn của địa phương và doanh nghiệp. Hiện nay, số lượng địa phương đăng ký khu công nghệ số tăng nhanh, tuy nhiên mới chỉ Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đáp ứng đầy đủ yêu cầu theo Nghị quyết 57. Các địa phương cần mạnh dạn xây dựng mô hình khu công nghệ số, phát triển nền tảng số triển khai nhanh, hiệu quả, đáp ứng nhu cầu đổi mới sáng tạo từ cơ sở.

Thứ ba, triển khai hệ thống dữ liệu và báo cáo trực tuyến thống nhất toàn ngành KH&CN. Bộ KH&CN đang xây dựng hệ thống dữ liệu dùng chung, cung cấp tài khoản truy cập cho các Sở KH&CN, tạo nền tảng chia sẻ thông tin, kết nối và đồng bộ hóa quy trình quản lý, báo cáo.

Nhiều ưu đãi cho công nghiệp công nghệ số và chuyển đổi số 

Ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp Công nghệ thông tin, cho biết ngành công nghiệp công nghệ số Việt Nam đang tăng trưởng ấn tượng, thể hiện rõ vai trò động lực trong nền kinh tế số quốc gia.

Tháng 9/2025, doanh thu ngành đạt 482.174 tỷ đồng, tăng gần 48% so với cùng kỳ năm 2024; lũy kế 9 tháng đạt 3.749 nghìn tỷ đồng, hoàn thành 88% kế hoạch năm. Xuất khẩu phần cứng, điện tử đạt 129,3 tỷ USD, tăng 30%. Hiện cả nước có gần 78.000 doanh nghiệp công nghệ số, sử dụng khoảng 1,9 triệu lao động - một lực lượng chủ lực của nền kinh tế tri thức.

Một dấu mốc quan trọng là Luật Công nghiệp công nghệ số (CNCNS), đạo luật mới thay thế hành lang pháp lý cũ về công nghiệp CNTT, mở rộng phạm vi điều chỉnh sang bán dẫn, AI và tài sản số. Việt Nam là quốc gia đầu tiên trên thế giới có luật riêng về công nghiệp công nghệ số, thể hiện tầm nhìn đi trước đón đầu của Chính phủ.

Cơ chế ưu đãi vượt trội trong Luật CNCNS được xem là bước đột phá chính sách, tạo sức hút mạnh với doanh nghiệp công nghệ cao. Doanh nghiệp công nghệ số nói chung được miễn thuế TNDN 2 năm đầu, giảm 50% trong 4 năm tiếp theo và miễn tiền thuê đất trong 3 năm.

Nhóm sản phẩm trọng điểm như bán dẫn, AI, HPC được áp dụng thuế suất 10% trong 15 năm, miễn thuế 4 năm, giảm 50% trong 9 năm, cùng ưu đãi thuê đất lên tới 15 năm.

Đặc biệt, dự án đầu tư trên 6.000 tỷ đồng thuộc nhóm trọng điểm được hưởng thuế suất chỉ 5% trong 37 năm, miễn thuế 6 năm, giảm 50% trong 13 năm tiếp theo và miễn tiền thuê đất 22 năm.

Đây là chính sách ưu đãi sâu rộng nhất từ trước đến nay, thể hiện quyết tâm mạnh mẽ của Việt Nam trong việc thu hút dòng vốn đầu tư chiến lược, hình thành các trung tâm sản xuất và nghiên cứu công nghệ cao trong khu vực.

An ninh mạng sẽ được xây dựng bốn lớp bảo vệ

Ông Trần Quang Hưng, Quyền Giám đốc Trung tâm Công nghệ thông tin, cho biết Bộ KH&CN đang xây dựng mô hình chuyển đổi số toàn diện, coi đây là nhiệm vụ cốt lõi và chiến lược trong 5-10 năm tới.

Mô hình này được thiết kế theo hướng “lấy dữ liệu làm trung tâm”. Theo đó, Bộ KH&CN định hướng phát triển ba nhóm nền tảng chính: Nền tảng số cốt lõi, Hệ thống dùng chung, Hệ thống nghiệp vụ chuyên ngành.

Các nền tảng mới như “One MST” và Super App quản lý điều hành được kỳ vọng sẽ tạo nên hạ tầng số thống nhất, giúp quản trị toàn ngành KH&CN hiệu quả hơn. Mọi hệ thống mới đều xác định rõ dữ liệu chính, bảo đảm khả năng tái sử dụng và chia sẻ thông minh.

Song song đó, Bộ KH&CN sẽ xây dựng Bộ chỉ số đánh giá chuyển đổi số, tiến hành đo lường định kỳ và công khai kết quả, tạo cơ chế giám sát, cảnh báo. Công tác bảo đảm an toàn, an ninh mạng được triển khai theo mô hình 4 lớp bảo vệ, bao gồm giám sát, cảnh báo sớm, ứng cứu sự cố và kiểm soát vận hành.

Trong giai đoạn tới, các dịch vụ công sẽ được thực hiện hoàn toàn điện tử, kết nối trực tiếp với Cổng Dịch vụ công Quốc gia bằng thông điệp điện tử có ký số, đảm bảo liên thông và an toàn dữ liệu.

Ở góc độ pháp lý, Thứ trưởng Bộ KH&CN Lê Xuân Định nhấn mạnh: “Đây là thời điểm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng khi ba lĩnh vực trụ cột của Bộ gồm tiêu chuẩn đo lường chất lượng, an toàn bức xạ và hạt nhân, thông tin -thống kê và đánh giá KH&CN đang được thiết lập lại căn bản, theo hướng hiện đại và hiệu quả hơn”.

Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, hai dự án luật lớn đã được thông qua: Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật,Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa. Đây là bước ngoặt lớn, tạo nền tảng pháp lý mới cho lĩnh vực có mức độ tương tác sâu rộng với người dân và doanh nghiệp. Bộ KH&CN đang khẩn trương xây dựng nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành, đảm bảo đồng bộ, khả thi khi luật đi vào cuộc sống.

Trong lĩnh vực an toàn bức xạ và hạt nhân, Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua đã củng cố cơ sở pháp lý cho việc quản lý, giám sát an toàn, đồng thời mở đường cho Việt Nam nghiên cứu phát triển điện hạt nhân trong tương lai.

Đối với thông tin - thống kê và đánh giá KH&CN, Bộ sẽ chuyển mạnh từ quản lý theo đầu vào sang quản trị theo kết quả, coi đánh giá là công cụ phân bổ nguồn lực. Các địa phương được khuyến khích xây dựng bộ phận chuyên trách đánh giá, làm căn cứ cho việc phân bổ ngân sách, đo lường hiệu quả thực hiện nhiệm vụ KH&CN và CĐS.

Thứ trưởng Lê Xuân Định khẳng định, ba lĩnh vực trên liên kết chặt chẽ với nhau: Thông tin – thống kê là nền tảng quản lý; Tiêu chuẩn đo lường chất lượng là “cầu nối” giữa KH&CN với doanh nghiệp và người dân; còn an toàn bức xạ, hạt nhân là lĩnh vực đòi hỏi năng lực chuyên môn cao, mang tính đặc thù.

Đáng chú ý, tiêu chuẩn đo lường chất lượng là một trong những lĩnh vực được phân cấp mạnh mẽ nhất sau khi Nghị quyết 57-NQ/TW được ban hành, thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của địa phương trong thực hiện chính sách KH&CN gắn với phát triển kinh tế - xã hội.Thứ trưởng đề nghị các Sở KH&CN tăng cường phối hợp với Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng, Cục An toàn bức xạ và Hạt nhân, Cục Thông tin - Thống kê, duy trì kênh liên lạc thường xuyên để thống nhất cách hiểu và tháo gỡ khó khăn trong quá trình triển khai.

Với tầm nhìn chiến lược, hệ thống chính sách đồng bộ cùng sự vào cuộc của các địa phương, ngành KH&CN đang kiến tạo nền tảng vững chắc cho phát triển kinh tế số, xã hội số và chính phủ số.

Như nhận định của Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương, đổi mới sáng tạo không chỉ là công nghệ, mà còn là đổi mới trong tư duy quản lý, trong hành động và cách làm. Khi mỗi địa phương, mỗi đơn vị KH&CN coi khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là trách nhiệm và niềm tự hào, thì sức mạnh tổng hợp của quốc gia sẽ được nhân lên gấp bội.

Từ hành lang pháp lý mới, cơ chế ưu đãi đột phá đến mô hình quản trị dữ liệu tiên tiến, Việt Nam đang từng bước định hình một hệ sinh thái KH&CN hiện đại, năng động và hội nhập. Đó chính là động lực trung tâm cho giai đoạn phát triển mới - nơi tri thức, công nghệ và sáng tạo hòa quyện, mở ra tương lai thịnh vượng và bền vững cho đất nước.