Hoàn thiện khung pháp lý để khai mở thị trường carbon rừng

Hành lang pháp lý đang dần hoàn thiện

Với hơn 14,7 triệu héc ta rừng, Việt Nam sở hữu lợi thế nổi bật để tham gia sâu vào thị trường tín chỉ carbon rừng, góp phần giảm phát thải khí nhà kính, bảo vệ môi trường, bảo đảm sinh kế cho người dân, phát triển kinh tế lâm nghiệp bền vững. Dấu mốc chuyển nhượng 11,3 triệu tấn CO₂ theo Thỏa thuận ERPA (Thỏa thuận chi trả giảm phát thải khí), thu về 56,5 triệu USD đã khẳng định năng lực hấp thụ carbon của rừng Việt Nam và vị thế của nước ta trên thị trường quốc tế.

Trong năm 2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường gấp rút hoàn thiện tiêu chuẩn về tín chỉ carbon rừng, xây dựng khung pháp lý hoàn chỉnh, tạo điều kiện thu hút đầu tư và vận hành hiệu quả thị trường tín chỉ carbon trong nước. Một trong những bước đi quan trọng là xây dựng dự thảo Tiêu chuẩn kỹ thuật quốc gia “Tín chỉ carbon rừng - Yêu cầu chung” do Cục Lâm nghiệp và Kiểm lâm chủ trì xây dựng, đang trong quá trình lấy ý kiến đóng góp rộng rãi từ chuyên gia, doanh nghiệp và các địa phương có rừng. Khi được ban hành, tiêu chuẩn này sẽ là cơ sở pháp lý quan trọng để đo lượng, thẩm định, cấp tín chỉ carbon minh bạch và phù hợp với điều kiện tự nhiên và thể chế Việt Nam, thay vì phụ thuộc vào các chuẩn quốc tế khác như VCS hay Gold Standard.

Song song đó, dự thảo Nghị định quy định dịch vụ hấp thụ và lưu giữ carbon của rừng đã được xây dựng, lấy ý kiến các Bộ, ngành, địa phương và các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để tiếp thu, chỉnh sửa và thẩm định theo đúng quy định của Luật Ban hành văn bản pháp luật năm 2025. Tháng 12, dự thảo Nghị định đã được trình lên Chính phủ. Đây là một dấu hiệu cho thấy hệ thống chính sách và thể chế liên quan đến carbon, đặc biệt là carbon rừng đang chuyển động tích cực.

Theo kỳ vọng, các quy định mới sẽ tạo hành lang pháp lý thông thoáng thúc đẩy trao đổi, chuyển nhượng kết quả giảm phát thải, tín chỉ carbon; đơn giản hóa quy định về thủ tục hành chính, tạo điều kiện để tổ chức, hộ gia đình, cá nhân, cộng đồng dân cư thực hiện các quy định được thuận lợi, tiết kiệm chi phí. Đồng thời, vẫn bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước, chủ rừng, các đối tác và tổ chức, cá nhân khác có liên quan trong trao đổi, chuyển nhượng, chia sẻ lợi ích nguồn thu từ kết quả giảm phát thải, tín chỉ carbon rừng.

Tìm các giải pháp căn cơ

Tín chỉ carbon rừng được tạo ra từ các hoạt động dự án giảm phát thải nhà kính như giảm mất rừng và suy thoái rừng; tăng cường hoạt động trồng rừng, tái trồng rừng, tái tạo thảm thực vật và hoạt động tăng cường quản lý rừng. Phát triển thị trường carbon rừng góp phần thực hiện mục tiêu “Trồng một tỷ cây xanh giai đoạn 2021 - 2025”, đồng thời giúp người dân dần từ bỏ thói quen xâm hại rừng, ngày càng tham gia tích cực hơn vào công tác giữ gìn, bảo vệ hệ sinh thái rừng, bảo đảm sự phát triển kinh tế bền vững. Ngoài ra, nguồn thu từ tín chỉ carbon còn bổ sung đáng kể cho công tác bảo vệ rừng, các địa phương có rừng đã tăng cường tuần tra, quản lý bảo vệ rừng bằng cả lực lượng chuyên trách và cộng đồng, đồng thời ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và các hệ thống theo dõi rừng, góp phần giảm rủi ro thiên tai, tái tạo nguồn lực kinh tế.

Dù có tiềm năng lớn, thị trường carbon rừng Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức pháp lý và kỹ thuật. Đơn cử, khung pháp lý hiện tại chỉ mới là “khung sườn”; còn thiếu các quy định chi tiết về cơ chế định giá, giải quyết tranh chấp, cơ chế giao dịch nội địa và quốc tế, cũng như hệ thống đăng ký tín chỉ quy chuẩn quốc gia.