Hợp tác xã liên kết doanh nghiệp ở Đồng Nai: Chung sức mở đường phát triển bền vững

Với sự đồng hành của doanh nghiệp, chính quyền và các tổ chức chính trị – xã hội, nhiều HTX không chỉ vượt qua khó khăn mà còn khẳng định vai trò trong phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập của người dân và góp phần thực hiện mục tiêu xây dựng nông thôn mới. Hành trình liên kết giữa HTX và doanh nghiệp đang mở ra một hướng đi mới cho nông nghiệp hiện đại, hội nhập và bền vững.

Từ KTTT đến chuỗi giá trị nông nghiệp hiện đại

Trong báo cáo tham luận vừa gửi cho Bộ Tài chính, ông Nguyễn Kim Long, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai cho biết, những năm gần đây, Đồng Nai đã chứng kiến sự trỗi dậy mạnh mẽ của khu vực KTTT với hạt nhân là các HTX nông nghiệp.

Từ sản xuất nhỏ lẻ, nhiều HTX đã chủ động liên kết với doanh nghiệp để hình thành chuỗi giá trị khép kín, từ đầu vào sản xuất đến tiêu thụ sản phẩm. Tính đến nay, toàn tỉnh có 148 HTX tham gia liên kết sản xuất và tiêu thụ nông sản, trong đó 82 sản phẩm thuộc 49 HTX đạt chuẩn OCOP từ 3 đến 4 sao, nhiều sản phẩm đạt chứng nhận VietGAP, GlobalGAP, hữu cơ và xuất khẩu sang các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc.

Các mô hình HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao ngày càng phổ biến, như HTX Nông nghiệp Xuân Tiến (Long Khánh) sản xuất từ 100% điện năng tái tạo; HTX Thanh Bình (Xuân Lộc) áp dụng hệ thống tưới nhỏ giọt và liên kết tiêu thụ nông sản với doanh nghiệp Hàn Quốc; hay HTX Hữu cơ Đồng Xanh (Định Quán) phát triển vùng nguyên liệu điều theo tiêu chuẩn USDA.

Những mô hình này không chỉ nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm mà còn góp phần cải thiện đời sống của hàng chục nghìn hộ nông dân là thành viên HTX. Nhờ sự đồng hành của doanh nghiệp, nông sản Đồng Nai đã thoát khỏi tình trạng “được mùa mất giá”, từng bước chiếm lĩnh thị trường trong và ngoài nước.

Không chỉ dừng ở nông nghiệp, mô hình hợp tác giữa HTX và doanh nghiệp còn mở rộng sang lĩnh vực thương mại, dịch vụ, môi trường và logistics. Các HTX dịch vụ tổng hợp đã bắt đầu liên kết cung ứng vật tư, tiêu thụ nông sản, cho thuê kho lạnh và hỗ trợ vận chuyển hàng hóa xuyên vùng. Với hơn 20.000 lao động đang làm việc trong các HTX, khu vực KTTT Đồng Nai đang trở thành lực lượng quan trọng góp phần giảm nghèo bền vững, bảo đảm an sinh xã hội và ổn định đời sống nông thôn.

Liên kết cùng phát triển, động lực từ chính sách và con người

Thực hiện Nghị quyết số 68-NQ/TW của Trung ương và Nghị quyết 20-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, Đồng Nai đã ban hành hàng loạt cơ chế, chính sách để thúc đẩy khu vực KTTT phát triển năng động và hiệu quả.

Tỉnh đã triển khai hơn 20 chương trình, đề án, kế hoạch hành động, trong đó nổi bật là việc triển khai Nghị định 98/2018/NĐ-CP về liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Nhờ đó, tỷ lệ HTX có hợp đồng liên kết với doanh nghiệp tăng đều qua từng năm, với hơn 130 HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, chiếm gần 34% tổng số HTX đang hoạt động.

Song hành cùng các chính sách hỗ trợ, nhiều tổ chức chính trị – xã hội đã trở thành “cầu nối” hiệu quả giữa HTX và doanh nghiệp. Liên minh HTX tỉnh, Hội Nông dân, Hội Liên hiệp Phụ nữ và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Đồng Nai đã phối hợp tổ chức hàng trăm lớp đào tạo, bồi dưỡng cán bộ quản lý, tập huấn kỹ thuật, kết nối tiêu thụ sản phẩm và hỗ trợ tín dụng cho các HTX. Riêng Hội Phụ nữ tỉnh triển khai Đề án hỗ trợ phụ nữ tham gia quản lý HTX, tạo việc làm cho lao động nữ đến năm 2030, giúp nhiều phụ nữ nông thôn có cơ hội vươn lên làm chủ sản xuất.

Tuy vậy, theo ông Nguyễn Kim Long, thực tế vẫn còn không ít khó khăn. Một số HTX quy mô nhỏ, vốn yếu, thiếu nhân lực trẻ, chưa đủ khả năng mở rộng liên kết. Một số chính sách hỗ trợ còn chồng chéo, thiếu đồng bộ, khiến việc tiếp cận vốn vay, đất đai và thị trường của HTX gặp hạn chế. Nhận thức của một bộ phận cán bộ và người dân về vai trò của KTTT vẫn chưa theo kịp xu thế mới. Chính vì vậy, UBND tỉnh Đồng Nai đã đề xuất Bộ Tài chính và Chính phủ ban hành Chương trình tổng thể phát triển KTTT, HTX giai đoạn 2026 - 2030, đồng thời bổ sung chính sách tín dụng ưu đãi, xóa nợ tồn đọng và hỗ trợ HTX yếu kém chuyển đổi mô hình hoạt động.

Hướng tới liên kết bền vững, kết nối chuỗi giá trị tương lai

Ông Nguyễn Kim Long cho biết, hướng đi của Đồng Nai trong giai đoạn mới là phát triển HTX kiểu mới, lấy liên kết với doanh nghiệp làm trung tâm của chuỗi giá trị. Tỉnh đang đẩy mạnh xây dựng “hệ sinh thái hợp tác bình đẳng, cùng có lợi và bền vững”, nơi HTX đóng vai trò sản xuất, cung ứng, doanh nghiệp giữ vai trò chế biến, tiêu thụ, còn Nhà nước làm trọng tài và hỗ trợ kết nối. Các kế hoạch hành động cụ thể đã được giao cho từng ngành: từ phát triển vùng nguyên liệu, tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất, đến hỗ trợ đăng ký nhãn hiệu, bảo hộ sở hữu trí tuệ, xây dựng thương hiệu sản phẩm địa phương trên các sàn thương mại điện tử.

UBND tỉnh cũng xác định bốn nhóm giải pháp trọng tâm: hoàn thiện cơ chế chính sách; nâng cao năng lực HTX; huy động nguồn lực tài chính – tín dụng; và phát huy vai trò của các tổ chức đại diện.

Theo đó, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX tỉnh sẽ được tăng quy mô, mở rộng đối tượng vay ưu đãi để giúp các HTX đầu tư trang thiết bị, ứng dụng công nghệ số, mở rộng nhà xưởng và nâng cao năng lực cạnh tranh. Đồng thời, tỉnh khuyến khích HTX chủ động tham gia Cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, thúc đẩy chuyển đổi số trong quản trị và sản xuất, xây dựng các mô hình “HTX thông minh”.

Đặc biệt, Đồng Nai đặt mục tiêu đến năm 2030, 100% HTX hoạt động hiệu quả sẽ có ít nhất một sản phẩm liên kết theo chuỗi giá trị, 70% ứng dụng công nghệ cao và 80% có hợp đồng tiêu thụ ổn định với doanh nghiệp. Các HTX kiểu mới sẽ không chỉ là nơi tập hợp nông dân, mà còn là “doanh nghiệp cộng đồng”, đóng góp trực tiếp vào tăng trưởng kinh tế – xã hội địa phương. Như lời Phó Chủ tịch UBND tỉnh Nguyễn Kim Long khẳng định trong báo cáo gửi Bộ Tài chính: “Phát triển kinh tế tập thể là xu thế tất yếu, là con đường để Đồng Nai phát triển bền vững, tự chủ và hội nhập sâu vào nền kinh tế quốc tế.”

Từ chính sách đến hành động, từ mô hình nhỏ đến liên kết lớn, Đồng Nai đang từng bước khẳng định vị thế tiên phong trong phát triển KTTT kiểu mới. Sự đồng hành giữa HTX, doanh nghiệp, Nhà nước không chỉ mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp và nông thôn, mà còn góp phần hình thành một nền kinh tế cộng đồng vững mạnh, nhân văn và bền vững. Trên con đường ấy, mô hình hợp tác kiểu mới đang trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị nông nghiệp hiện đại, nơi nông dân không chỉ làm chủ ruộng đồng, mà còn làm chủ tương lai của chính mình.