Khi Hội đồng thẩm định "vừa đá bóng, vừa thổi còi"

Chuyện lạ có thật?

Dường như chưa có tiền lệ trong những lần ngành Giáo dục tiến hành cải cách và thay SGK, một “chuyện lạ mà có thật” khiến dư luận dậy sóng. Đó là việc PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp, Viện trưởng Viện Văn học, vừa giữ chức Chủ tịch Hội đồng quốc gia thẩm định SGK Ngữ văn 6, Ngữ văn 7, vừa làm Chủ biên cuốn sách “Bồi dưỡng Ngữ văn 6” của bộ Kết nối tri thức với cuộc sống (NXBGDVN) – một cuốn SGK mà ông Tổng chủ biên kiêm Chủ biên Bùi Mạnh Hùng trong quá trình biên soạn đã có dấu hiệu vi phạm các quy định về khung Chương trình, nội dung, và các quy định khác trong Chương trình giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 (ban hành kèm theo Thông tư 32/2018/TT-BGĐT).

Dư luận đặt câu hỏi: Với việc làm Chủ biên sách “Bồi dưỡng Ngữ văn 6” có liên quan tới nội dung cuốn sách “Ngữ văn 6” của bộ Kết nối tri thức với cuộc sống, khi thực thi nhiệm vụ thẩm định SGK “Ngữ văn 6”, ông Điệp có bảo đảm thực hiện công việc một cách khách quan không? Liệu ông Nguyễn Đăng Điệp có vì lợi ích riêng của bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống, lợi ích riêng của NXBGDVN mà coi nhẹ lợi ích của nhiều thế hệ học sinh sẽ phải học cuốn SGK chất lượng không cao do ông thẩm định và đưa vào lưu hành trong trường phổ thông hay không?

Nếu không thì vì sao một cuốn SGK vừa trái quy định của Chương trình GDPT 2018, vừa có những ngữ liệu "dở" như bài thơ “Bắt nạt” và nhiều sai sót khác về chuyên môn lại được Hội đồng thẩm định quốc gia mà ông Điệp làm Chủ tịch thông qua một cách dễ dàng như vậy?

Ông Nguyễn Đăng Điệp là một nhà giáo, chắc phải nhận thức được điều gì sẽ xảy ra khi hàng chục triệu học sinh qua các thế hệ phải học những bài dạy sai về đạo đức, bị cắt xén, bịa tạc đến mức bóp méo tác phẩm văn học mà ông Tổng chủ biên đã sử dụng trong SGK “Ngữ văn 6”. Nhưng vì sao ông vẫn bỏ qua những lỗi này để cuốn sách được đưa vào nhà trường? Theo quy định tại Điều 32 Luật giáo dục và các quy định về tổ chức, hoạt động của Hội đồng quốc gia thẩm định SGK thì Hội đồng quốc gia thẩm định SGK và ông Chủ tịch đã không hoàn thành nhiệm vụ. Ông và các cộng sự của ông phải chịu trách nhiệm về chất lượng nội dung các cuốn SGK “Ngữ văn 6” của bộ sách Kết nối tri thức với cuộc sống (NXBGDVN). Bên cạnh đó, cần rà soát xem thành viên các Hội đồng quốc gia thẩm định SGK môn khác, cấp học khác có được NXBGDVN mời làm Chủ biên hoặc tác giả của những bộ sách tham khảo “ăn theo” SGK của NXB này hay không?

PGS.TS Nguyễn Đăng Điệp - Viện trưởng Viện Văn học

Lách luật khôn ngoan?

Trở lại các quy định của pháp luật, Thông tư 33/2017/TT-BGĐT có điều khoản quy định: “Người biên soạn sách giáo khoa không được tham gia thẩm định sách giáo khoa”. Không rõ Bộ Giáo dục và Đào tạo vô tình hay hữu ý bỏ qua hàng loạt đối tượng không được tham gia Hội đồng quốc gia thẩm định SGK như vậy? Nếu chỉ có “người biên soạn sách giáo khoa không được tham gia thẩm định sách giáo khoa” thì hẳn là vợ hoặc chồng, con trai, con gái, con dâu, con rể người biên soạn SGK, có đủ các điều kiện khác theo quy định, đều có thể tham gia Hội đồng quốc gia thẩm đinh sách giáo khoa? Bên cạnh đó, cán bộ, nhân viên, cổ đông và những người tham gia công việc khác của các NXB làm SGK đều có thể tham gia thẩm định SGK? Quy định này có lẽ đã để lộ ra những sơ hở, giúp ông Chủ tịch Hội đồng quốc gia thẩm định SGK và cộng sự nghiễm nhiên được tham gia viết sách “ăn theo” những cuốn SGK do họ thẩm định. Hay ngay trong các kỳ thi Quốc gia, tốt nghiệp THPT, nếu có con thi, cha mẹ là giáo viên sẽ không được phép coi thi tại trường sở tại, để tránh tiêu cực.

Quy định về tiêu chuẩn thành viên Hội đồng quốc gia thẩm định SGK tại Thông tư 33/2017/TT-BGD&ĐT là một lỗ hổng lớn, dễ bị các nhóm lợi ích lợi dụng, làm vẩn đục môi trường biên soạn và thẩm định SGK. Thiết nghĩ, các cơ quan chức năng, nhất là Bộ Tư pháp cần vào cuộc để thẩm định lại Thông tư 33/2017/TT-BGD&ĐT ký ban hành ngày 22/12/2017. Cho tới thời điểm này, học sinh trong cả nước đã học được gần một tháng, công luận đã lên tiếng nhiều lần về những sai phạm trong SGK Tiếng Việt 1, SGK Tiếng Việt 2 và SGK Ngữ văn 6 của NXBGDVN (đơn vị trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo), nhưng dường như Bộ Giáo dục và Đào tạo vẫn chưa có động thái nào chỉ đạo thay đổi, sửa chữa, bổ sung kiến thức không phù hợp mà thậm chí còn không có một dòng tiếp thu, giải thích trước công luận. Điều đó làm cho các bậc phụ huynh học sinh, các thầy giáo, cô giáo không khỏi lo lắng.

Trách nhiệm này thuộc về ai?

Căn cứ Điều 32 Luật giáo dục 2019 thì Hội đồng quốc gia thẩm định SGK do Bộ thành lập và Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phải chịu trách nhiệm về việc phê duyệt các cuốn sách có những sai phạm trên.

Chương trình cải cách SGK còn chưa kết thúc, thiết nghĩ Bộ Giáo dục và Đào tạo cần sửa đổi, bổ sung những quy định cần thiết trong các thông tư về biên soạn, thẩm định, lựa chọn SGK, nhằm đảm bảo khung pháp lý đầy đủ và chuẩn mực để ngăn chặn những hành vi tiêu cực có thể xảy ra trong lĩnh vực này, góp phần vào việc thực hiện thành công đổi mới chương trình SGK theo các nghị quyết của Trung ương Đảng và Quốc hội, giữ vững được lòng tin của người dân vào quyết tâm xây dựng một nền giáo dục “Học thật, thi thật, nhân tài thật”.