“Khoác áo mới” cho vùng đồng bào DTTS và miền núi từ Chương trình MTQG hướng tới giai đoạn 2 nhiều kỳ vọng

Nguồn ngân sách Trung ương giao thực hiện Chương trình MTQG theo QĐ 1719 của Chính phủ giai đoạn 2021-2025 tỉnh Nghệ An là 5.185.115 triệu đồng. Trong đó, vốn đầu tư phát triển là 2.649.811 triệu đồng; vốn sự nghiệp là 2.535.304 triệu đồng. Tỉnh Nghệ An đã giao chi tiết 4.481.129 triệu đồng, đạt 86,4%.

Kết quả lũy kế giải ngân vốn đầu tư phát triển là 1.821.941 triệu đồng (đạt 71,8%); nguồn vốn sự nghiệp là 640.330 triệu đồng (đạt 32,9%).

Việc thực hiện Dự án 2 Quy hoạch, sắp xếp, bố trí, ổn định dân cư ở những nơi cần thiết đã hoàn thành 2 dự án tái định cư, đạt 50% kế hoạch, trong đó Dự án bố trí, sắp xếp ổn định dân cư bản Xốp Tụ, xã Mỹ Lý, đã bố trí 51 hộ ổn định dân cư tập trung; Xây dựng cơ sở hạ tầng điểm định canh, định cư bản Long Thắng, xã Hạnh Dịch, huyện Quế Phong đã bố trí 63 hộ ổn định dân cư tại chỗ.

Hiện nay Dự án khu tái định cư bản Nam Tiến 2, xã Bảo Nam (huyện Kỳ Sơn cũ) với tổng vốn đầu tư 17.814 triệu đồng, đã giải ngân 51,8%. Còn Dự án khu tái định cư Khe Hộc, bản Huồi Pủng, xã Hữu Khuông, huyện Tương Dương (cũ) với tổng vốn đầu tư 33.448,6 triệu đồng, do đang vướng việc hoàn thiện thủ tục đầu tư do phải phê duyệt điều chỉnh thiết kế và đang triển khai công tác đấu thầu xây lắp.

Đối với Tiểu dự án 1 – Dự án 3 về Phát triển sản xuất nông, lâm nghiệp bền vững, phát huy tiềm năng, thế mạnh của các vùng miền để sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị đã đạt được những kết quả cao. Trong đó, diện tích rừng phòng hộ và rừng sản xuất là rừng tự nhiên được hỗ trợ bảo vệ lũy kế đến năm 2025 là 352.209 ha/433.404 ha diện tích đã giao cho hộ gia đình, các nhân, cộng đồng dân cư, đạt 81,27%.

Đối với Tiểu dự án 2. Dự án 3: Hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, vùng trồng dược liệu quý, thúc đẩy khởi sự kinh doanh, khởi nghiệp và thu hút đầu tư vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có nhiều người dân được thụ hưởng.

Trong đó nội dung 1: Hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị trên địa bàn xã khu vực III với 7 dự án và 90 hộ tham gia thực hiện. Và Hỗ trợ phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế trên địa bàn xã khu vực III với 216 dự án và 9.810 hộ tham gia thực hiện. Cùng với đó, triển khai 2 dự án phát triển vùng trồng dược liệu quý tại 2 xã vùng đồng bào DTTS và MN.

Cuối tháng 10/2025, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Phùng Thành Vinh cùng đoàn công tác kiểm tra, chỉ đạo, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong triển khai thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp và kiểm tra đôn đốc tình hình thực hiện Chương trình MTQG tại các xã miền Tây Nghệ An.

Tại xã Chiêu Lưu và xã Hữu Kiệm, đoàn đã đi kiểm tra tiến độ và chất lượng một số dự án trọng điểm trên địa bàn gồm: Dự án xây dựng cầu cứng Xiêng Thù (xã Chiêu Lưu) và dự án xây dựng cầu cứng qua sông Nậm Mộ (xã Hữu Kiệm). Đây là những công trình thuộc Chương trình MTQG theo QĐ 1719 cùng với một số dự án khác trong Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững.

Phó Chủ tịch Phùng Thành Vinh nhấn mạnh, việc hoàn thành đúng tiến độ và bảo đảm chất lượng các dự án là yêu cầu hết sức quan trọng, góp phần cải thiện hạ tầng giao thông, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội vùng cao; Đề nghị cấp ủy, chính quyền các cấp tăng cường chỉ đạo, đôn đốc các nhà thầu huy động tối đa nhân lực, phương tiện, tranh thủ điều kiện thời tiết thuận lợi đẩy nhanh tiến độ thi công, phấn đấu hoàn thành công trình sớm hơn kế hoạch đề ra.

Qua tổng kết báo cáo, các chính sách của Chương trình được triển khai tương đối đồng bộ, theo tiến độ nên đến nay các mục tiêu, chỉ tiêu của Chương trình cơ bản đạt theo kế hoạch.

Trong đó đáng nói như: mục tiêu về tỷ lệ giảm nghèo trong đồng bào DTTS bình quân hằng năm đều có tỷ lệ giảm nghèo trên 3%; Mục tiêu về thu nhập bình quân của người DTTS đầu giai đoạn là 13,92 triệu/người/năm – đến cuối năm 2024 đạt khoảng 38,4 triệu đồng/người/năm. Nhóm mục tiêu về lĩnh vực giáo dục đạt 5/5 mục tiêu, chỉ tiêu kế hoạch giao. Mục tiêu về tỷ lệ lao động trong độ tuổi được đào tạo nghề phù hợp với nhu cầu, điều kiện của người dân tộc thiểu số và đặc thù vùng đồng bào DTTS và MN cuối năm 2024 đạt 51,5%...

Bên cạnh đó, có một số nhóm mục tiêu, chỉ tiêu chưa đạt kế hoạch được giao như: Nhóm mục tiêu số xã, thôn ra khỏi địa bàn đặc biệt khó khăn đến nay mới được 19 thôn/38 thôn chiếm 50%; chưa đạt mục tiêu được giao.… Điều này do một số nguyên nhân khách quan, địa phương đang xin ý kiến các cấp ngành để điều chỉnh cho phù hợp với tình hình thực tế.

Song song với đó, nâng cao cơ hội tìm kiếm việc làm, tăng thu nhập thu nhập của người dân. Nhiều hộ dân đã hỗ trợ chuyển đổi nghề (3.641 hộ), góp phần tạo thêm việc làm mới, nhiều tổ nhóm sản xuất được hình thành và hỗ trợ. 

Theo đánh giá, Chương trình đã tích cực cải thiện điều kiện sinh hoạt của cộng đồng người dân vùng đồng bào DTTS và MN và miền núi nói chung và các hộ nghèo người DTTS nói riêng (giảm từ 27,71% cuối năm 2021 đến 17,34% cuối năm 2024). Nhiều hộ dân được hỗ trợ xây dựng và sửa chữa nhà ở (632 hộ); hỗ trợ đất ở (31 hộ), đất sản xuất (1.340 hộ); cải thiện khả năng tiếp cận nước sạch (hỗ trợ nước sinh hoạt phân tán 8.044 hộ và đầu tư xây dựng 46 công trình nước sinh hoạt tập trung). Người dân tại các địa điểm có nguy cơ rủi ro cao về thiên tai đã được tái sắp xếp, ổn định (202 hộ).

Đến nay, đã hoàn thành 149 công trình giao thông, 2 công trình điện, 65 trường học, 19 trạm y tế, 98 thiết chế văn hóa, 21 công trình nước sinh hoạt tập trung, 24 công trình  thủy lợi….

Hoạt động sinh hoạt văn hóa, tinh thần của người dân được hỗ trợ thuận lợi hơn với 39 công trình thiết chế văn hóa, thể thao cho các thôn, bản đã hoàn thành...

Những kết quả đạt được trong giai đoạn 2021 – 2025 đã đặt nền móng quan trọng cho sự đổi thay mạnh mẽ của vùng đồng bào DTTS và miền núi Nghệ An. Khi bước vào giai đoạn 2 của Chương trình MTQG, tỉnh tiếp tục đặt nhiều kỳ vọng về một hành trình phát triển toàn diện hơn – nơi hạ tầng được hoàn thiện, sinh kế được mở rộng, và người dân vùng cao ngày càng chủ động vươn lên, làm chủ tương lai của chính mình.