Lắp đặt thiết bị cảnh báo quên trẻ em trên xe đưa đón học sinh: Cần cảnh giác hàng trôi nổi
Trong bối cảnh quy định xử phạt đã có hiệu lực, áp lực “phải có thiết bị” khiến một số đơn vị dễ rơi vào tâm lý “lắp cho có” để đảm bảo hình thức, vô tình chọn phải hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc thay vì thiết bị đã được kiểm định bài bản...
Từ ngày 1/1/2025, xe ô tô đưa đón trẻ mầm non, học sinh bắt buộc phải lắp thiết bị cảnh báo, chống bỏ quên trẻ em trên xe theo quy định của Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 và Nghị định 168/2024/NĐ-CP. Đây được đánh giá là bước siết chặt an toàn sau các vụ bỏ quên trẻ trên xe dẫn đến hậu quả đau lòng...
Thị trường thiết bị cảnh báo: “Vàng thau lẫn lộn”
Đại diện Cục CSGT cho biết, các quy định liên quan đã có hiệu lực xử phạt từ ngày 1/1/2025. Tuy nhiên, để tạo điều kiện cho các đơn vị vận tải, nhà trường kịp thời triển khai, lực lượng chức năng hiện chủ yếu tăng cường tuyên truyền, nhắc nhở, đồng thời phối hợp các cơ quan chuyên môn hoàn thiện hệ thống quy chuẩn kỹ thuật đối với loại thiết bị mới này.
Trên thị trường hiện đã xuất hiện nhiều loại thiết bị cảnh báo chống bỏ quên trẻ em trên ô tô, được rao bán trên các sàn thương mại điện tử và mạng xã hội, với giá chỉ từ vài trăm ngàn đến hơn một triệu đồng. Tuy nhiên, theo cảnh báo của báo chí, không phải sản phẩm nào cũng được kiểm định chất lượng, đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật hoặc có cơ sở pháp lý rõ ràng.
Một số thiết bị quảng cáo có chức năng phát âm thanh khi cửa xe đóng, cảm biến chuyển động hoặc phát hiện thân nhiệt... nhưng không có tài liệu thể hiện đã được thử nghiệm trong điều kiện thực tế hoạt động của xe đưa đón học sinh, không có chứng nhận hợp quy, hợp chuẩn, cũng như chưa được bất kỳ cơ quan chuyên môn nào đánh giá độc lập.
Các chuyên gia an toàn giao thông cho rằng, nếu lựa chọn nhầm thiết bị không bảo đảm chất lượng, hệ thống cảnh báo có thể hoạt động thiếu ổn định, báo sai, báo thiếu hoặc hỏng hóc sau một thời gian sử dụng. Nguy hiểm hơn, việc lắp đặt, đấu nối tùy tiện có thể ảnh hưởng đến hệ thống điện, can thiệp vào kết cấu an toàn của xe nhưng lại không được kiểm định, đánh giá đầy đủ. Trong bối cảnh quy định xử phạt đã có hiệu lực, áp lực “phải có thiết bị” khiến một số đơn vị dễ rơi vào tâm lý “lắp cho có” để đảm bảo hình thức, vô tình chọn phải hàng trôi nổi, không rõ nguồn gốc thay vì thiết bị đã được kiểm định bài bản.
Lựa chọn thiết bị đáp ứng quy chuẩn kỹ thuật đã được kiểm định
Để đáp ứng yêu cầu thực tiễn, Trung tâm Nghiên cứu, ứng dụng, phát triển và chuyển giao công nghệ Khoa học hình sự (Trung tâm 4) thuộc Viện Khoa học Hình sự (Bộ Công an) đã nghiên cứu, chế tạo thành công thiết bị cảnh báo, chống bỏ quên trẻ em trên xe ô tô. Theo Cục Cảnh sát Giao thông và Viện Khoa học hình sự, thiết bị này đã được kiểm định chất lượng, đăng ký sở hữu trí tuệ và đáp ứng đầy đủ quy chuẩn kỹ thuật theo Quy chuẩn Kỹ thuật Quốc gia về Chất lượng an toàn kỹ thuật và Bảo vệ môi trường đối với xe ô tô (QC09:2024/BGTVT).
Đây là một trong số ít các sản phẩm hiện nay có hồ sơ pháp lý và kỹ thuật tương đối hoàn chỉnh, phù hợp định hướng quản lý nhà nước đối với thiết bị an toàn cho xe đưa đón học sinh. Thiết bị hoạt động theo nguyên tắc: sau khi tắt máy, tài xế có một khoảng thời gian nhất định (khoảng 3 phút) để kiểm tra, xác nhận tình trạng trong xe. Nếu không có thao tác xác nhận, hệ thống sẽ phát âm thanh cảnh báo lớn. Trong trường hợp tiếp tục không có phản hồi, thiết bị sẽ tự động gọi điện, nhắn tin đến lái xe và các số điện thoại đã được cài đặt sẵn để nhắc kiểm tra lại tình trạng trong xe.
Theo thông tin từ đơn vị sản xuất và lực lượng CSGT, thiết bị được thiết kế để có thể lắp đặt trên nhiều chủng loại xe chở học sinh đang lưu hành tại Việt Nam, bảo đảm hạn chế tối đa việc can thiệp vào hệ thống điện, không làm thay đổi kết cấu an toàn của phương tiện.
Để đưa thiết bị vào thực tiễn, Viện Khoa học Hình sự đã phối hợp với một số doanh nghiệp phân phối, trong đó có Công ty CP Comwisco, Công ty Nhã Uyên Phạm 68... triển khai giới thiệu, lắp đặt trên xe đưa đón học sinh tại một số địa phương. Trong khi đó, trên mạng xã hội, nhiều tài khoản sử dụng hình ảnh, thông tin giới thiệu thiết bị của Viện Khoa học Hình sự để rao bán các sản phẩm có cấu hình, giá bán khác biệt, không có xác nhận từ đơn vị nghiên cứu. Cơ quan chức năng khuyến cáo các cơ sở giáo dục, đơn vị vận tải cần kiểm tra kỹ thông tin nhà phân phối, hợp đồng, chứng từ chứng minh nguồn gốc sản phẩm trước khi ký kết lắp đặt.
Việc lắp đặt thiết bị cảnh báo quên trẻ em trên xe đưa đón học sinh là yêu cầu bắt buộc theo luật, đồng thời là giải pháp kỹ thuật quan trọng nhằm phòng ngừa nguy cơ bỏ quên trẻ em trên xe. Tuy nhiên, việc triển khai trên thực tế cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ sở giáo dục, đơn vị vận tải, cơ quan đăng kiểm và lực lượng chức năng. Nhiều trường học đề nghị các bộ, ngành sớm ban hành văn bản hướng dẫn chi tiết về tiêu chí lựa chọn thiết bị, quy trình kiểm tra, bàn giao học sinh, trách nhiệm của từng vị trí (lái xe, giáo viên đi kèm, đơn vị quản lý…).
Cùng với đó, thiết bị chỉ phát huy hiệu quả khi đi kèm quy trình vận hành chặt chẽ: kiểm tra xe trước và sau mỗi chuyến, điểm danh học sinh, phân công rõ trách nhiệm người giám sát. Cơ quan chức năng nhấn mạnh, mục tiêu cuối cùng của quy định bắt buộc lắp thiết bị cảnh báo không phải để “tăng thêm một loại giấy phạt”, mà nhằm bảo vệ an toàn tính mạng trẻ em - đối tượng dễ bị tổn thương nhất khi xảy ra sự cố trên phương tiện giao thông.