Lực lượng QLTT Hà Nội tăng cường công tác kiểm tra, kiểm soát, bảo đảm chất lượng sản phẩm làng nghề

Tăng cường kiểm tra, kiểm soát, tuyên truyền phổ biến pháp luật tại các làng nghề

Chia sẻ với Báo Pháp luật Việt Nam, ông Dương Mạnh Hùng - Phó Chi cục trưởng Chi Cục quản lý thị trường (QLTT) TP Hà Nội cho biết ngay từ những tháng đầu năm 2025, đơn vị này đã chủ động xây dựng các văn bản chỉ đạo các Đội QLTT và các Phòng căn cứ chức năng, nhiệm vụ thực hiện Kế hoạch của Sở Công thương TP Hà Nội Chuyên đề “Tăng cường kiểm soát an toàn thực phẩm tại một số làng nghề sản xuất bánh kẹo và an toàn thực phẩm dịp Tết Trung thu trên địa bàn TP Hà Nội năm 2025"; xây dựng các Kế hoạch triển khai công tác kiểm tra, kiểm soát thị trường, xử lý vi phạm, phối hợp đảm bảo an toàn thực phẩm trong tháng hành động về ATTP và trong dịp Tết Trung thu trên địa bàn thành phố năm 2025.

Điển hình như tháng 6/2025 vừa qua, cùng với đợt cao điểm kiểm tra, xử lý chống hàng giả, hàng vi phạm sở hữu trí tuệ, an toàn thực phẩm của cả nước, Chi cục QLTT TP Hà Nội đã chỉ đạo các Đội QLTT bám sát địa bàn được phân công phụ trách, chủ động kiểm tra, phối hợp với các cơ quan chức năng có liên quan kiểm tra xử lý nghiêm vi phạm hành chính các tổ chức, cá nhân có vi phạm.

Riêng đối với địa bàn làng nghề La Phù, huyện Hoài Đức, Chi cục thường xuyên quan tâm sát sao, chỉ đạo Đội QLTT số 24 phối hợp chặt chẽ với lực lượng Công an TP Hà Nội, Công an xã La Phù, UBND xã La Phù kiên quyết xử lý các tổ chức, cá nhân hoạt động sản xuất, kinh doanh có dấu hiệu vi phạm trên địa bàn.

Cụ thể, từ ngày 01/6 - 19/9, Đội QLTT số 24 đã phối hợp với Công an TP Hà Nội, Công an xã La Phù đã kiểm tra 35 tổ chức, cá nhân trên địa bàn xã La Phù, Phạt tiền hơn 1 tỷ đồng. Buộc tiêu hủy 15.223 sản phẩm là thực phẩm gồm bánh kẹo các loại lậu, mỹ phẩm nhập lậu và các loại quần áo giả mạo các nhãn hiệu Chanel, Adidas…

Cùng với công tác kiểm tra, kiểm soát, xử lý vi phạm, Chi cục luôn chú trọng công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật nhằm nâng cao nhận thức cho người dân và doanh nghiệp.

Đặc biệt, vào ngày 20/6, lực lượng QLTT Hà Nội đã tham gia Đoàn công tác liên ngành Công an TP Hà Nội, Sở Công Thương TP Hà Nội và UBND huyện Hoài Đức làm việc trực tiếp với các tiểu thương tại xã La Phù, tuyên truyền vận động, nắm bắt tâm tư của các tiểu thương; trên cơ sở kết quả của buổi làm việc, Ủy ban nhân dân xã La Phù đã có thông báo để các doanh nghiệp, hộ kinh doanh trên địa bàn La Phù thực hiện tự nguyện giao nộp hàng hóa là thực phẩm, bánh kẹo không đảm bảo được lưu thông trên thị trường theo quy định của pháp luật để tiến hành tiêu hủy.

Kết quả, sau 2 đợt tuyên truyền vận động, UBND xã La Phù đã tiếp nhận khoảng trên 25 tấn hàng hóa các loại là thực phẩm, bánh kẹo không đảm bảo được lưu thông trên thị trường theo quy định của pháp luật từ các doanh nghiệp, hộ kinh doanh trên địa bàn La Phù tự nguyện giao nộp. UBND xã La Phù đã phối hợp với Đội QLTT số 24 và các ngành chức năng khác tổ chức tiêu hủy toàn bộ số hàng hóa nêu trên.

Từ đầu tháng 7/2025, trước khi bắt đầu cao điểm sản xuất, kinh doanh hàng hóa mùa Trung thu 2025 tại các làng nghề. Lực lượng QLTT TP Hà Nội đã thực hiện tuyên truyền các quy định của pháp luật trong sản xuất, kinh doanh các mặt hàng thực phẩm nhằm nâng cao nhận thức người dân và doanh nghiệp trong việc phát triển làng nghề trước những thay đổi về quy định pháp luật. Qua đó, đội cũng nhấn mạnh việc thực hiện các quy định về tự công bố/đăng ký công bố sản phẩm, hóa đơn chứng từ đối với nguyên liệu đầu vào, việc thực hiện các quy định chung về đảm bảo điều kiện an toàn thực phẩm.

Cụ thể, việc thực hiện công tác tuyên truyền của QLTT Hà Nội thường bao gồm các nội dung và hình thức sau:

Tổ chức hội nghị, tập huấn tại các làng nghề: Phối hợp với các địa phương, hiệp hội ngành nghề, UBND xã/phường nơi có làng nghề để tổ chức các buổi tập huấn, hội nghị phổ biến pháp luật, tập trung chủ yếu vào các nội dung: Các văn bản quy phạm pháp luật về chống buôn lậu, gian lận thương mại, sản xuất kinh doanh hàng giả, hàng hóa vi phạm về an toàn thực phẩm, chất lượng hàng hóa; đăng ký kinh doanh...

Tuyên truyền thông qua các phương tiện thông tin đại chúng về các đối tượng vi phạm mang tính điển hình, nghiêm trọng để kịp thời cảnh báo tới các tổ chức, cá nhân hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như người tiêu dùng. Gắn tuyên truyền cùng hoạt động kiểm tra, xử lý vi phạm hành chính. Lực lượng QLTT Hà Nội thường lồng ghép tuyên truyền trong quá trình kiểm tra, kiểm soát thị trường nhằm. Chỉ rõ các hành vi vi phạm phổ biến tại làng nghề (bán hàng giả, hàng không rõ nguồn gốc, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ...). Khuyến khích hộ kinh doanh tự giác chấp hành, điều chỉnh hoạt động sản xuất, kinh doanh trước khi bị xử phạt.

Phối hợp liên ngành giữa các ngành chức năng của thành phố Hà Nội hỗ trợ người dân làng nghề đăng ký OCOP, kết nối tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa qua các hình thức như hội chợ triển lãm, hoạt động Thương mại điện tử,… Đồng thời tuyên truyền phổ biến việc chấp hành pháp luật tới các tổ chức, cá nhân hoạt động sản xuất, kinh doanh tại các làng nghề để cùng góp sức giúp làng nghề phát triển bền vững.

Thuận lợi và thách thức của làng nghề khi đưa sản phẩm lên sàn TMĐT

Ông Dương Mạnh Hùng nhận định, việc các làng nghề đang đưa các sản phẩm của mình lên các sàn thương mại điện tử (TMĐT) để quảng bá là một tín hiệu tốt, tích cực, nhất là trong giai đoạn hiện nay, các làng nghề đang dần mai một, đặc biệt trong hoạt động phân phối, tiếp thị, buôn bán hàng hóa do không theo kịp sự phát triển của công nghệ.

Việc đẩy mạnh bán hàng trên sàn TMĐT không chỉ giúp quảng bá và đưa sản phẩm tiếp cận đến đại bộ phận người tiêu dùng mà còn giúp tăng đáng kể doanh số bán hàng của làng nghề, góp phần bảo tồn và phát triển làng nghề trong thời đại hiện nay.

Việc ứng dụng thương mại điện tử trong sản xuất, kinh doanh của các làng nghề không chỉ giúp mở rộng thị trường tiêu thụ mà còn góp phần gìn giữ và phát huy giá trị văn hóa truyền thống. TMĐT tạo điều kiện để sản phẩm làng nghề tiếp cận khách hàng trên phạm vi toàn quốc và quốc tế, giúp duy trì hoạt động sản xuất và giữ chân lao động tại địa phương.

Chi cục QLTT đánh giá cao nỗ lực chuyển đổi số của các hộ sản xuất, cơ sở làng nghề khi họ bắt đầu làm quen với công nghệ, nền tảng TMĐT. Đây là bước đi quan trọng giúp làng nghề thích ứng với xu thế phát triển kinh tế số hiện nay.

Ngoài ra, bán hàng trên sàn TMĐT giúp minh bạch thông tin về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm. Các cơ quan quản lý, lực lượng chức năng có thể dễ dàng hơn trong việc giám sát, kiểm soát, kiểm tra chất lượng hàng hóa, phòng ngừa hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, từ đó bảo vệ thương hiệu làng nghề và quyền lợi người tiêu dùng.

Bên cạnh các mặt tích cực của TMĐT, Chi cục QLTT TP Hà Nội cũng nhận thấy một số khó khăn như kỹ năng công nghệ của các hộ sản xuất còn hạn chế, tình trạng mạo danh thương hiệu làng nghề trên sàn TMĐT, hoặc thiếu quy chuẩn đồng bộ về chất lượng, mẫu mã… Cùng với đó, một số cơ sở sản xuất, kinh doanh làm ăn không chân chính, chộp giật lợi dụng TMĐT để bán hàng giả, hàng kém chất lượng, gây mất niềm tin cho người tiêu dùng.

Do đó, Chi cục QLTT Hà Nội khuyến nghị các làng nghề cần tăng cường liên kết với các sàn TMĐT uy tín, tham gia các chương trình đào tạo kỹ năng số, đồng thời phối hợp chặt chẽ với cơ quan quản lý trong bảo vệ thương hiệu.

Hiện nay, có rất nhiều những vấn đề và thách thức mà các làng nghề của Hà Nội gặp phải khi đưa sản phẩm của họ lên sàn TMĐT. Dưới góc độ của cơ quan quản lý nhà nước, Chi cục QLTT nhận thấy một số vấn đề và thách thức như sau:

Thiếu kiến thức và kỹ năng về TMĐT trong cộng đồng làng nghề: Đa số nghệ nhân, hộ sản xuất làng nghề không có nền tảng số, không quen thao tác với sàn TMĐT, chưa biết cách đăng sản phẩm, viết nội dung mô tả hấp dẫn, livestream bán hàng...; Thiếu kỹ năng bảo vệ tài khoản gian hàng, quản trị đơn hàng, phản hồi khách hàng...

Thiếu đồng bộ về tiêu chuẩn chất lượng, đóng gói, bảo hộ thương hiệu: Sản phẩm làng nghề thường làm thủ công, thiếu mã vạch, thiếu QR code, chưa có chứng nhận OCOP, an toàn sản phẩm, môi trường…; Nhiều sản phẩm chưa có nhãn hiệu, chưa đăng ký sở hữu trí tuệ, dễ bị mạo danh, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ khi đưa các sản phẩm lên các sàn TMĐT. Do đó dễ dẫn đến bị các sàn TMĐT gỡ sản phẩm hoặc khóa gian hàng do không bảo đảm quy chế riêng về kiểm duyệt sản phẩm của các sàn TMĐT.

Khó đảm bảo bảo vệ người tiêu dùng và xử lý khiếu nại: Vì nhiều sản phẩm làng nghề không có chính sách đổi trả, bảo hành rõ ràng, dễ gây mâu thuẫn với người mua online. Cơ quan quản lý khó xác định trách nhiệm pháp lý khi xảy ra tranh chấp trong bán hàng TMĐT.

Khó kiểm soát hoạt động TMĐT không chính thức như nhiều hộ bán hàng qua Facebook, Zalo, TikTok... không đăng ký kinh doanh, không kê khai thuế, khiến công tác quản lý nhà nước gặp khó khăn. Khó truy vết nguồn gốc sản phẩm, dẫn đến nguy cơ hàng giả, hàng xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ trà trộn.

Như vậy, thách thức chính không chỉ là thiếu kiến thức pháp luật và quy định của các sàn TMĐT, mà còn nằm ở hạn chế năng lực quản trị, bảo vệ quyền SHTT và hình thức kinh doanh, phân phối sản phẩm, đưa ra thị trường. Điều này dẫn đến nguy cơ vi phạm pháp luật, bị xử lý hành chính, và quan trọng hơn là làm giảm uy tín sản phẩm làng nghề trên môi trường TMĐT.