Miến Giới Phiên – Tinh hoa ẩm thực truyền thống từ đất Âu Lâu

Nghề làm miến ở xã Giới Phiên (nay là phường Âu Lâu, tỉnh Lào Cai) bắt đầu xuất hiện vào khoảng những năm 70 thế kỉ XX, được du nhập bởi một số dân nhập cư từ Hoài Đức (Hà Nội). Nằm cách trung tâm phường Yên Bái khoảng 10 km về phía cầu Bách Lẫm, khi tới địa phận phường Âu Lâu, du khách sẽ dễ dàng bắt gặp những mẻ miến trắng ngà phơi trải dài cả khoảng sân rộng, hay cánh đồng trồng dong riềng xanh mướt. Cho đến nay, miến đao Giới Phiên đã phát triển không chỉ cung cấp trong phạm vi địa phương mà được phân phối tới  nhiều nơi trên khắp cả nước.

Miến đao Giới Phiên đặc trưng bởi màu xám tự nhiên của củ dong riềng, không pha bất kì chất tẩy trắng nào nên giữ được vị thơm ngon cũng như đảm bảo an toàn sức khỏe người tiêu dùng. Nguyên liệu chính của miến chỉ gồm củ dong riềng và nước sạch, trong đó yếu tố “sạch” luôn được đặt lên hàng đầu để bảo tồn hương vị đặc trưng và đảm bảo tiêu chuẩn an toàn thực phẩm. Nhờ đó, miến Giới Phiên trở thành lựa chọn tốt cho người tiểu đường. Khi chế biến, sợi miến sẽ không bị dính, luôn có độ dai, mịn nhất định, đó có lẽ là lý do khiến miến Giới Phiên trở nên nổi tiếng như vậy.

Để tạo ra những sợi miến mướt mịn, người dân địa phương phải dồn nhiều tâm huyết trong từng khâu sản xuất. Bột được sơ chế kỹ lưỡng để loại bỏ hoàn toàn sạn, và khi đổ vào khuôn, bột phải còn nóng mới có thể ép ra những sợi miến đạt chuẩn về độ mịn, dai và thanh mát. Chị Nguyễn Thị Thúy Hậu - đại diện của HTX Miến dong Giáp Hậu - người đã gắn bó gần 20 năm với công việc làm miến từ khi chị về làm dâu trong gia đình có truyền thống làm miến tính đến nay đã hơn 40 năm, chia sẻ về nghề làm miến gia truyền: “Công đoạn làm hồ cho ra sợi và để bột khỏi sạn là 2 công đoạn phức tạp nhất”.

Nghề làm miến vốn phụ thuộc vào thời tiết bởi sợi miến cần được phơi khô dưới nắng tự nhiên. Bên cạnh những khâu sản xuất công phu, người dân địa phương còn thường xuyên phải đối mặt với những thử thách từ thiên nhiên. Những đợt mưa bão kéo dài, đặc biệt như cơn bão Matmo vừa qua, đã khiến quá trình sản xuất trở nên vô cùng khó khăn. Trong những thời điểm như vậy, việc duy trì dòng vốn sản xuất cũng trở thành thách thức, nhiều khi người dân phải tìm đến nguồn vay để tiếp tục duy trì nghề truyền thống.

Dù gặp nhiều khó khăn, nhưng nghề làm miến vẫn luôn có ý nghĩa rất lớn với gia đình chị Hậu nói riêng, cũng như người dân Âu Lâu nói chung, chị Hậu chia sẻ: “Nghề làm miến ổn định, tạo việc làm cho những người xung quanh, kể cả người lớn tuổi với những công việc nhẹ nhàng họ vẫn có thể đảm nhận.” Nghề làm miến đã góp phần thúc đẩy kinh tế Âu Lâu, tạo công ăn việc làm cho cả vùng, đồng thời hình thành mô hình hợp tác xã sản xuất quy mô lớn. Những năm gần đây, nhờ ứng dụng máy móc hiện đại vào khoảng 50% công đoạn sản xuất, năng suất được nâng cao đáng kể, giúp các cơ sở đáp ứng tốt nhu cầu thị trường, đặc biệt trong dịp Lễ Tết.

Dịp Tết là thời điểm nhộn nhịp nhất của làng miến Giới Phiên, khi sức người và sức máy dường như không ngơi nghỉ. Bà Tâm, một người dân địa phương, chia sẻ: “Những lúc công việc bận rộn, ai cũng cảm thấy mệt mỏi, nhưng khi nhìn bà con trong làng vẫn miệt mài làm việc và hỗ trợ nhau trong hợp tác xã, tôi lại cảm thấy được tiếp thêm sức lực và động lực để gắn bó với nghề.” Sự duy trì và phát triển của miến Giới Phiên không chỉ dựa trên lợi ích kinh tế mà còn được nuôi dưỡng bởi tình làng nghĩa xóm và tinh thần tương trợ, gắn kết cộng đồng.

Làng nghề miến Giới Phiên - tỉnh Lào Cai đã và đang nỗ lực phát triển về số lượng cũng như chất lượng. Miến là nguồn thu nhập, còn là tâm huyết của người dân Âu Lâu trong việc duy trì phát triển sản vật của quê hương. Những nỗ lực thầm lặng ấy đã gìn giữ món miến dong trong mâm cơm ngày Tết luôn thanh mát và đậm đà hương vị truyền thống. Miến Giới Phiên không chỉ trở thành đặc sản của Lào Cai mà còn là niềm tự hào của người Việt về một sản vật quê hương mang đậm bản sắc dân tộc.