Nghệ An: Những điểm nghẽn sớm cần có phương án tại Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam

Thời gian qua, tỉnh Nghệ An đã khẩn trương triển khai công tác bồi thường, GPMB, hỗ trợ tái định cư (TĐC) phục vụ Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam đoạn đi qua địa bàn. Ban Chỉ đạo và Tổ giúp việc do Bí thư Tỉnh ủy làm Trưởng ban đã được thành lập; các xã, phường có dự án đi qua cũng thành lập Ban Chỉ đạo và Hội đồng bồi thường GPMB.

Tỉnh ban hành Kế hoạch GPMB, phối hợp khai thác quỹ đất vùng phụ cận ga đường sắt; đồng thời tổ chức họp Ban Chỉ đạo để triển khai các công việc liên quan…

Tuy nhiên, qua rà soát báo cáo nghiên cứu tiền khả thi do Ban Quản lý Dự án đường sắt (Bộ Xây dựng) bàn giao, hướng tuyến vẫn còn nhiều bất cập khi đi qua một số di tích văn hóa - lịch sử, khu dân cư tập trung, cơ sở tôn giáo. Đây là những yếu tố ảnh hưởng trực tiếp đến công tác GPMB.

UBND tỉnh Nghệ An đã có văn bản kiến nghị Bộ Xây dựng chỉ đạo Ban Quản lý dự án nghiên cứu, làm việc với địa phương để thống nhất điều chỉnh hướng tuyến. Nhiều xã, phường và hộ dân nơi dự án đi qua tiếp tục phản ánh, đề nghị điều chỉnh.

Tại xã Hùng Châu, việc lựa chọn địa điểm TĐC vẫn còn gặp một số khó khăn vướng mắc. Tuy nhiên, đây là dự án trọng điểm quốc gia, Quốc hội chấp thuận chủ trương đầu tư, để đảm bảo yêu cầu về tiến độ GPMB dự án theo tinh thần chỉ đạo của Chính phủ và của UBND tỉnh, UBND xã Hùng Châu kiến nghị UBND tỉnh và cấp có thẩm quyền cho phép xã vừa lập quy hoạch sử dụng đất vừa thực hiện lập phương án bồi thường, GPMB, thu hồi đất để đảm bảo tiến độ dự án. Đồng thời kiến nghị UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường cho phép bổ sung quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất cho khu vực TĐC.

Tại xã Lam Thành, khó khăn hiện nay gặp phải là: Các vùng đất ở bị ảnh hưởng các hộ sử dụng đất cùng thời điểm trước ngày 18/12/1980 nhưng có hộ đã thực hiện việc cấp đổi công nhận lại diện tích đất ở, bên cạnh đó vẫn còn nhiều hộ chưa thực hiện việc cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, nay theo quy định của Luật Đất đai 2024 không đủ điều kiện để công nhận lại diện tích đất ở nên sẽ khó khăn trong công tác thu hồi, GPMB.

Qua đó, UBND xã đã kiến nghị UBND tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường cho phép bổ sung quy hoạch sử dụng đất, kế hoạch sử dụng đất cho khu vực TĐC. Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Tài chính hướng dẫn về chính sách hỗ trợ khác liên quan đến tài sản của dân được giao khoán xây dựng trên đất 5% của xã.

Theo báo cáo, hướng tuyến dự án đi qua nhiều công trình nhạy cảm: Nhà thờ giáo xứ Mỹ Yên (xã Thần Lĩnh), Nhà thờ họ Lưu Đức đại tôn, Đền Làng Rào (xã Hưng Nguyên, di tích lịch sử cấp tỉnh), Nghĩa trang liệt sĩ, khu mộ tổ họ Hoàng Đăng (xã Lam Thành), cùng nhiều khu dân cư đông đúc tại Thần Lĩnh và Nghi Lộc, nơi có đông giáo dân. Điều này dự báo sẽ tác động lớn đến đời sống người dân và công tác GPMB.

UBND tỉnh đã có các văn bản số 6212/UBND-CN ngày 30/6/2025 và 6647/UBND-CN ngày 8/7/2025 kiến nghị Bộ Xây dựng và Ban Quản lý dự án đường sắt nghiên cứu giải pháp điều chỉnh hướng tuyến.

Theo Ban Quản lý dự án đường sắt, tại văn bản số 2107/BQLDAĐS-DA6 ngày 16/7/2025 và văn bản số 1912/BQLDAĐS-DA6 ngày 30/6/2025 thì nội dung kiến nghị của UBND các tỉnh: Ban Quản lý dự án đường sắt đang tổ chức lựa chọn Tư vấn lập báo cáo nghiên cứu khả thi, trong quá trình lập sẽ chỉ đạo tư vấn rà soát, nghiên cứu, trực tiếp làm việc với các địa phương.

Hiện tại, hướng tuyến đang trong giai đoạn báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, vì vậy quy mô TĐC có thể thay đổi trong quá trình nghiên cứu khả thi dự án, đặc biệt khi triển khai cắm mốc GPMB thực tế.

Để đáp ứng nguyện vọng chính đáng của Nhân dân và bảo đảm tiến độ, Ban Chỉ đạo GPMB dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam đoạn qua Nghệ An đề nghị Ban Chỉ đạo các công trình trọng điểm quốc gia lĩnh vực đường sắt sớm có ý kiến với Bộ Xây dựng và các đơn vị liên quan. Việc làm việc trực tiếp với địa phương, thống nhất hướng tuyến và giải pháp sẽ là cơ sở để triển khai các bước tiếp theo thuận lợi, phù hợp thực tiễn.

Việc sớm tháo gỡ các điểm nghẽn về hướng tuyến, vốn và quỹ đất TĐC không chỉ giúp dự án triển khai đúng tiến độ mà còn tạo sự đồng thuận trong Nhân dân, bảo đảm an sinh xã hội. Những khó khăn trước mắt là thách thức, nhưng cũng là cơ hội để các bộ, ngành, địa phương cùng nhìn nhận, tháo gỡ và thống nhất giải pháp. Khi đồng thuận xã hội được củng cố, dự án không chỉ là một công trình hạ tầng, mà còn là bước tiến dài trên con đường hiện thực hóa khát vọng phát triển đất nước.