PBGDPL tại Lạng Sơn: Lấy người dân làm trung tâm, hiện thực hóa thượng tôn pháp luật bằng Chuyển đổi số
Trong hành trình xây dựng một xã hội thượng tôn pháp luật tại tỉnh miền núi biên giới Lạng Sơn, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) không còn là nhiệm vụ đơn thuần mà đã trở thành một giải pháp phòng ngừa xã hội hữu hiệu, len lỏi vào từng ngõ ngách, từng nếp sống của đồng bào.
Bài 1: Pháp luật - “lá chắn mềm” trong phòng chống tội phạm
Giai đoạn 2020-2025, với sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị, PBGDPL tại Lạng Sơn đã tạo nên một bức tranh toàn cảnh nhiều điểm sáng, khẳng định phương châm cốt lõi: “Pháp luật đến với dân từ những việc nhỏ nhất”.
PBGDPL gắn liền với phòng ngừa xã hội
Trong nhiều năm qua, Công an tỉnh Lạng Sơn nhận định, nhờ sự vào cuộc mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị, nhận thức pháp luật của Nhân dân đã có bước tiến rõ rệt.
PBGDPL được xác định là “lá chắn mềm” trong phòng chống tội phạm và giữ vững an ninh trật tự. Khi người dân hiểu luật, làm đúng luật, họ tự trở thành lực lượng nòng cốt trong phòng ngừa vi phạm, đồng thời mạnh dạn tố giác tội phạm.
Tuy nhiên, địa bàn rộng, dân cư phân tán, trình độ dân trí không đồng đều khiến một bộ phận người dân, nhất là tại vùng sâu, vùng xa chưa được tiếp cận đầy đủ với pháp luật. Điều này, đòi hỏi việc tuyên truyền phải đi tận nơi, làm tận tâm.
Theo đánh giá của Công an tỉnh Lạng Sơn, nhận thức pháp luật của Nhân dân trên địa bàn đã có bước chuyển biến tích cực, rõ nét trong những năm qua. Sự chuyển biến này là kết quả của việc triển khai công tác PBGDPL một cách thường xuyên, liên tục, với nhiều hình thức đa dạng và phù hợp.
Công tác tuyên truyền đã được thiết kế để phù hợp với từng nhóm đối tượng và điều kiện đặc thù của tỉnh miền núi, biên giới. Sự linh hoạt trong phương thức tiếp cận giúp pháp luật không xa vời mà thực sự đi vào đời sống của người dân.
Một điểm nổi bật của giai đoạn này là việc đưa pháp luật về tận bản làng, nơi đồng bào dân tộc Tày, Nùng sinh sống đông đảo. Cán bộ Công an am hiểu văn hóa, tiếng nói của đồng bào được phân công trực tiếp vận động, tuyên truyền pháp luật song ngữ Việt - Tày - Nùng, đồng thời triển khai tuyên truyền song ngữ Việt - Trung với khu vực biên giới.
Hoạt động tập trung vào các nội dung sát với thực tiễn. Nhờ vậy, pháp luật trở nên dễ hiểu, dễ nhớ, dễ thực hiện, lan tỏa bền bỉ trong cộng đồng.
Dấu ấn quan trọng nhất của giai đoạn này là việc PBGDPL được xem là biện pháp phòng ngừa xã hội hữu hiệu của tỉnh. Nội dung tuyên truyền được lồng ghép sinh động, dễ nhớ vào các buổi nói chuyện, hội thảo, chuyên đề.
Cụ thể, các nội dung về phòng, chống các tệ nạn "nóng" tại địa phương đã được ưu tiên: Phòng chống buôn lậu trực tiếp liên quan đến kinh tế biên mậu, nhận thức về hậu quả pháp lý của hành vi buôn lậu, gian lận thương mại; Phòng chống ma túy: Giáo dục về tác hại và quy định xử lý đối với tội phạm ma túy; Phòng chống mua bán người: Tăng cường nhận thức, đặc biệt tại khu vực biên giới, về các thủ đoạn và hậu quả của việc mua bán người.
Nhờ triển khai các mô hình PBGDPL hiệu quả, người dân đã nhận thức rõ hơn về hậu quả pháp lý, từ đó tự giác tuân thủ. Kết quả của công tác PBGDPL đã được lượng hóa rõ rệt bằng những chuyển biến tích cực trong công tác đảm bảo an ninh trật tự (ANTT) và giải quyết các vấn đề xã hội phức tạp.
Sức sống của pháp luật từ cơ sở
Tại các địa bàn trọng điểm, phức tạp về ANTT, vi phạm hành chính, và khiếu kiện, tình hình đã giảm rõ rệt nhờ vào việc triển khai hiệu quả các mô hình PBGDPL. Điều này, khẳng định tính đúng đắn của việc đưa pháp luật về cơ sở, giải quyết mâu thuẫn từ gốc rễ và nâng cao năng lực tự quản của cộng đồng. Khi người dân hiểu luật, họ sẽ biết cách hành xử đúng mực, biết bảo vệ quyền lợi hợp pháp và tránh xa các hành vi vi phạm.
Công tác tuyên truyền pháp luật không chỉ dừng lại ở việc giảm thiểu tội phạm mà còn có ý nghĩa chiến lược đối với một tỉnh biên giới như Lạng Sơn. Việc người dân khu vực biên giới được trang bị đầy đủ kiến thức pháp luật đã trực tiếp củng cố nhiều vấn đề như: An ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo khi người dân là tai mắt, là thành lũy vững chắc trong công tác phòng chống tội phạm; Bảo vệ biên giới quốc gia được giữ vững khi người dân hiểu rõ trách nhiệm và quyền hạn trong việc quản lý, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, ngăn chặn các hành vi xâm phạm. PBGDPL đã biến người dân thành một phần không thể thiếu của “thế trận lòng dân” vững chắc nơi biên cương.
Dù đạt được nhiều thành tựu quan trọng, Công an tỉnh cũng đã chỉ ra những thách thức cố hữu mà Lạng Sơn phải đối mặt, đồng thời, Sở Tư pháp đã vạch ra những định hướng chiến lược để khắc phục và nâng cao chất lượng công tác PBGDPL trong thời gian tới.
Thách thức lớn nhất vẫn nằm ở đặc thù địa bàn rộng, dân cư phân tán, trình độ dân trí không đồng đều. Một bộ phận người dân vẫn còn hiểu biết pháp luật chưa đầy đủ, và một số tập quán, thói quen lạc hậu vẫn ảnh hưởng đến việc tiếp nhận và thực thi pháp luật.
Để vượt qua các thách thức và đạt được những mục tiêu cao hơn, Sở Tư pháp Lạng Sơn xác định tiếp tục đổi mới toàn diện công tác PBGDPL theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp và lấy người dân làm trung tâm phục vụ.
Trọng tâm được Sở Tư pháp Lạng Sơn đề ra là đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin để phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu pháp luật mở, giúp người dân dễ dàng tra cứu mọi lúc, mọi nơi. Bên cạnh đó, Sở cũng chú trọng nâng cao năng lực đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật. Việc nhân rộng các mô hình, sáng kiến hiệu quả, tăng cường xã hội hóa và phối hợp liên ngành cũng trở thành then chốt trong công tác PBGDPL.
Sở Tư pháp Lạng Sơn phấn đấu đến năm 2030, 100% đơn vị cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật bền vững. Ngoài ra, mỗi xã có ít nhất một mô hình điểm PBGDPL tiêu biểu.
Song song đó, Sở sẽ gắn công tác PBGDPL với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng chính quyền số, xã hội số, góp phần hình thành văn hóa thượng tôn pháp luật.
Bức tranh tổng thể về PBGDPL tại Lạng Sơn giai đoạn này là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của chiến lược “Lấy người dân làm trung tâm, pháp luật đến từ những việc nhỏ nhất”. Việc lồng ghép tuyên truyền đã thực sự trở thành công cụ bảo vệ và phát triển của người dân.
Sự cam kết đổi mới toàn diện, đặc biệt là trong chuyển đổi số và phát triển cơ sở dữ liệu mở, hứa hẹn sẽ đưa Lạng Sơn trở thành một tỉnh biên giới không chỉ vững về an ninh mà còn mạnh về pháp chế, nơi người dân có thể tự hào về một chính quyền phục vụ và một xã hội văn minh, thượng tôn pháp luật. Công tác PBGDPL chính là mạch máu nuôi dưỡng niềm tin và ý thức công dân, là nền tảng vững chắc để Lạng Sơn phát triển bền vững trong tương lai.
(Còn nữa)