Phật giáo đồng hành cùng dân tộc

Trong dòng chảy ấy, Phật giáo Việt Nam luôn hiện diện như một phần máu thịt, gắn liền với vận mệnh đất nước. Tinh thần “Phật giáo đồng hành cùng dân tộc” không chỉ là một khẩu hiệu, mà là một thực tại lịch sử đã được chứng minh qua nhiều thế hệ, từ thuở dựng nước, giữ nước cho đến công cuộc xây dựng và phát triển hôm nay.

Từ ngàn năm trước, Phật giáo đã bén rễ vào lòng dân tộc, sớm trở thành một bộ phận cấu thành văn hóa Việt Nam. Thời Lý - Trần, tinh thần nhập thế của Phật giáo không chỉ góp phần dựng xây quốc gia độc lập mà còn định hình bản sắc văn hóa, kiến trúc, giáo dục, nghệ thuật. Những vị vua - Phật tử như Lý Thái Tổ, Trần Nhân Tông đã đặt nền móng cho một quốc gia lấy nhân nghĩa và đạo lý làm gốc.

Đặc biệt, trong thế kỷ XX, khi đất nước đứng trước vận mệnh sống còn, Phật giáo Việt Nam đã khẳng định vai trò gắn bó với dân tộc. Nhiều bậc cao Tăng, nhiều Phật tử ưu tú đã cùng nhân dân xuống đường, tham gia kháng chiến, bảo vệ độc lập, gìn giữ non sông. Không ít người đã cống hiến cả máu xương, làm rạng ngời tinh thần từ bi gắn liền với lòng yêu nước.

Sự kiện Hòa thượng Thích Quảng Đức tự thiêu năm 1963 để bảo vệ chính pháp, bảo vệ hòa bình, đã trở thành biểu tượng bất tử của tinh thần hy sinh vì dân tộc và đạo pháp.

Trong 80 năm qua, kể từ ngày đất nước giành độc lập (1945), Phật giáo vẫn một lòng đồng hành.

Như Đức Đại lão Hòa thượng Thích Trí Quảng - Đệ tứ Pháp chủ GHPGVN - từng nhấn mạnh: “Phật giáo Việt Nam gắn bó máu thịt với dân tộc, dân tộc còn thì đạo pháp còn, đạo pháp hưng thịnh cũng chính là nền tảng để đất nước vững bền”. Đây không chỉ là lời khẳng định, mà còn là kim chỉ nam cho mọi hoạt động Phật sự trong suốt chặng đường lịch sử.

Bước vào thời kỳ đổi mới, tinh thần “Phật giáo đồng hành cùng dân tộc” tiếp tục được phát huy mạnh mẽ.

GHPGVN ra đời năm 1981 đã thống nhất Tăng Ni, Phật tử cả nước trong một tổ chức chung, thể hiện khát vọng gắn bó với dân tộc. Từ đó đến nay, Giáo hội đã tham gia tích cực vào nhiều lĩnh vực: giáo dục, y tế, bảo trợ xã hội, môi trường, văn hóa.

Đặc biệt, đóng góp nổi bật của Phật giáo chính là trong lĩnh vực an sinh xã hội - nơi tinh thần từ bi, cứu khổ được hiện thực hóa sinh động.

Theo thống kê của GHPGVN, chỉ trong giai đoạn 2017 - 2022, tổng giá trị từ thiện xã hội mà Phật giáo Việt Nam đóng góp đã đạt trên 7.000 tỷ đồng. Mỗi năm, riêng hoạt động từ thiện nhân đạo đã ước tính khoảng 1.500 - 2.000 tỷ đồng, trải rộng khắp các lĩnh vực: xây dựng hàng vạn căn nhà tình thương, cấp hàng chục nghìn suất học bổng, tổ chức hàng trăm đợt khám chữa bệnh và phát thuốc miễn phí, chăm lo cho người già neo đơn, trẻ em mồ côi.

Trong các đợt thiên tai bão lũ, hình ảnh chư Tăng Ni, Phật tử có mặt nơi tâm bão, mang theo lương thực, áo ấm, thuốc men để sẻ chia cùng đồng bào, đã trở thành biểu tượng quen thuộc của lòng từ bi nhập thế.

Đặc biệt, trong đại dịch COVID-19, Phật giáo Việt Nam đã đóng góp hàng trăm tỷ đồng, biến nhiều ngôi chùa thành điểm cách ly tập trung, duy trì hàng trăm bếp ăn từ thiện phục vụ ngày đêm cho bệnh nhân và lực lượng tuyến đầu; nhiều Tăng Ni trẻ tình nguyện tham gia chống dịch, bất chấp hiểm nguy.

Song song đó, các cơ sở Phật giáo còn tích cực khuyến khích lối sống xanh, ăn chay vì sức khỏe và lòng từ bi, tổ chức các phong trào bảo vệ môi trường. Đây không chỉ là việc thiện, mà còn là đóng góp trực tiếp vào chiến lược phát triển bền vững của đất nước.

Trưởng lão Hòa thượng Thích Thiện Nhơn - Phó Pháp chủ HĐCM, Chủ tịch HĐTS GHPGVN - đã khẳng định: “Phật giáo Việt Nam luôn nỗ lực hộ quốc an dân, đồng hành cùng Nhà nước trong sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, mang lại hạnh phúc cho nhân dân”. Chính từ tấm lòng ấy, Phật giáo đã trở thành một lực lượng xã hội tích cực, đồng hành cùng Nhà nước trong việc chăm lo đời sống nhân dân.

Trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn phát triển mới, tinh thần đồng hành của Phật giáo cũng đối diện nhiều thách thức. Sự suy giảm đạo đức xã hội, lối sống hưởng thụ, tác động của công nghệ số… đang đặt ra yêu cầu mới: làm sao để giáo lý nhà Phật đi vào đời sống hiện đại một cách sống động và thiết thực.

Trách nhiệm của Tăng Ni, Phật tử hôm nay không chỉ dừng lại ở việc hộ trì chính pháp, mà còn cần sáng tạo các phương thức truyền bá phù hợp, để thế hệ trẻ thấy đạo Phật không xa lạ, mà chính là nguồn năng lượng giúp cân bằng trong cuộc sống. Đồng hành với dân tộc hôm nay còn là góp phần xây dựng con người Việt Nam mới: có trí tuệ, đạo đức, lòng nhân ái và trách nhiệm xã hội.

Trong bối cảnh đất nước đặt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, Phật giáo cần phát huy hơn nữa vai trò của mình - tham gia xây dựng đời sống văn hóa, bảo vệ môi trường, lan tỏa lối sống nhân văn. Đồng thời, Phật giáo có thể góp tiếng nói xây dựng chính sách, đưa ra những góc nhìn từ bi và trí tuệ, để sự phát triển kinh tế không đánh mất cân bằng xã hội và môi trường.

Nhìn lại 80 năm lập quốc, có thể khẳng định, Phật giáo Việt Nam chưa bao giờ đứng ngoài cuộc hành trình của dân tộc. Từ buổi đầu dựng nước đến ngày nay, tinh thần đồng hành ấy đã trở thành bản sắc riêng có, làm nên sức sống của Phật giáo Việt Nam trong lòng dân tộc.

Tinh thần “Phật giáo đồng hành cùng dân tộc” chính là sự kết hợp giữa lý tưởng giải thoát và trách nhiệm công dân, giữa từ bi và yêu nước, giữa tu hành và phụng sự. Đây là cội nguồn sức mạnh giúp Phật giáo không chỉ tồn tại, mà còn phát triển, trở thành chỗ dựa tinh thần cho hàng triệu người Việt Nam.

Trong âm vang 80 năm lịch sử, khi đất nước bước vào giai đoạn mới, Phật giáo Việt Nam tiếp tục khẳng định sứ mệnh của mình - làm đẹp cho con người, góp phần xây dựng xã hội nhân ái, văn minh, bền vững. Và hơn hết, tinh thần đồng hành ấy sẽ còn là ngọn đèn bất diệt, soi sáng con đường dân tộc đi tới tương lai.