Phát triển dung hòa các yếu tố lịch sử - thiên nhiên - hiện đại - bền vững

Với riêng TP HCM, về mặt quy hoạch, Bến Nhà Rồng và cạnh đó là Cảng Sài Gòn có giá trị đặc biệt quan trọng. Khoảng trống rộng lớn hiếm hoi này có vị trí vô cùng đắc địa khi nằm sát bờ sông, ngay trung tâm TP, sát cạnh những địa danh nổi tiếng như Bến Bạch Đằng; kết nối trung tâm hành chính - tài chính và chuỗi không gian bờ tây sông Sài Gòn - Khu đô thị Thủ Thiêm.

Tuy nhiên, phải đến tận mới đây, trong Hội nghị tổng kết 50 năm văn học - nghệ thuật TP HCM, khi Bí thư Thành ủy Trần Lưu Quang công bố thông tin Thường trực Thành ủy đã thống nhất dừng chủ trương giao đất cho nhà đầu tư làm dự án nhà ở khu vực Bến Nhà Rồng; nhiều người mới biết thì ra khu vực này đã từng được quy hoạch làm dự án nhà ở.

Ngược dòng lịch sử, năm 1859, sau khi chiếm thành Gia Định, người Pháp nhận ra vị trí đắc địa, thuận lợi giao thương của khu vực này đã lên kế hoạch xây cảng đủ cho tàu thuyền lớn qua lại. Nhà Rồng là một trong các bến thuộc thương cảng Sài Gòn, cách biển 83km. Ngoài các cầu tàu dọc sông, khu vực có tòa nhà hai tầng là trụ sở của hãng xây theo kiến trúc phương Tây nhưng trên nóc nhà gắn hai con rồng "lưỡng long chầu nguyệt", từ đó có tên Bến Nhà Rồng.

Sau năm 1975, thương cảng Sài Gòn được đổi thành Cảng Sài Gòn, là cửa ngõ của miền Nam ra thế giới. Bến Nhà Rồng trở thành Bảo tàng Hồ Chí Minh chi nhánh TP HCM. Hoạt động của cảng ngày càng nhộn nhịp, dân cư ngày càng đông đúc, đô thị hóa mạnh mẽ, việc duy trì cảng hàng hóa ngay trung tâm khiến khu vực này quá tải. Đường Nguyễn Tất Thành chạy dọc cảng trở nên chật hẹp, thường xuyên ùn tắc bởi mật độ giao thông tăng cao, xe container ra vào. Năm 2009, TP khởi công cảng Hiệp Phước cách Bến Nhà Rồng khoảng 20km, tổng diện tích khoảng 100ha.

Từ 2016, các hoạt động của khu cảng Nhà Rồng di dời về Hiệp Phước, trả lại khu đất hơn 32ha dọc sông Sài Gòn cho TP. Cũng trong năm này, UBND TP chấp thuận cho một DN thực hiện dự án đầu tư Khu phức hợp Nhà Rồng - Khánh Hội; dự kiến chuyển đổi công năng hơn 32ha với chiều dài bờ sông 1,8km, dân số dự kiến 11.650 người, 3.000 căn hộ, văn phòng, trung tâm thương mại, biệt thự ven sông… Một điều cần lưu ý, dù cảng đã di dời, tuyến đường này vẫn thường xuyên quá tải, ùn tắc mỗi ngày.

Mới đây, sau quyết định của Thường trực Thành ủy, dự án này đã bị hủy bỏ. Khu vực này sẽ được dành đất để mở rộng không gian văn hóa Hồ Chí Minh; phần còn lại của khu đất được quy hoạch thành công viên, kết hợp mở rộng đường Nguyễn Tất Thành, phát triển các dịch vụ công cộng; không phát triển nhà ở.

Quyết định của Thường trực Thành ủy là rất đúng đắn, được dư luận đồng tình ủng hộ. Khu trung tâm TP hiện thiếu mảng xanh, thiếu không gian công cộng, đường sá ùn ứ; nên sử dụng 32ha đất ven sông tạo công viên, mở rộng đường, bảo tồn và nâng tầm giá trị lịch sử của Bến Nhà Rồng, là vô cùng cần thiết; khẳng định tầm nhìn và quan điểm phát triển dung hòa các yếu tố lịch sử - thiên nhiên - hiện đại - bền vững của TP HCM.