Quảng Trị quyết tâm gỡ ‘thẻ vàng’ IUU - Bài 3: Những lực lượng tuyến đầu trong cuộc chiến chống khai thác IUU

* Thưa đồng chí, để chuẩn bị cho đợt thanh tra lần thứ 5 của EC, BĐBP tỉnh đã thực hiện những giải pháp trọng tâm nào để kiểm soát tàu cá và ngăn chặn khai thác IUU?

Đại tá Nguyễn Bá Duyệt, Phó Chỉ huy trưởng - Tham mưu trưởng BĐBP tỉnh Quảng Trị: Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Quốc phòng và UBND tỉnh, BĐBP tỉnh đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp, trong đó tập trung kiểm soát chặt chẽ tàu cá, ngăn chặn vi phạm IUU.

Cùng với đó, lực lượng Biên phòng tổ chức hàng trăm đợt tuần tra trên biển và ven bờ, phối hợp chặt chẽ với ngành thủy sản, công an, chính quyền địa phương trong xác minh tàu cá mất kết nối, vượt ranh giới; đồng thời quản lý nghiêm tàu “3 không”, tàu không đủ điều kiện hoạt động.

Đặc biệt, công tác tuyên truyền được đẩy mạnh, đa dạng về hình thức và nội dung. Từ đầu năm đến nay, BĐBP tỉnh đã tổ chức 44 hội nghị tuyên truyền, thu hút hơn 7.200 lượt ngư dân tham dự; tuyên truyền qua hệ thống loa truyền thanh hơn 670 giờ, cấp phát hàng trăm tờ rơi, tài liệu pháp luật đến từng tàu, từng hộ dân ven biển. Cùng với đó, hơn 14.400 chủ tàu, thuyền trưởng đã ký cam kết không vi phạm khai thác IUU, qua đó nâng cao rõ rệt nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật của ngư dân.

Các trạm kiểm soát Biên phòng tăng cường kiểm tra hồ sơ, trang thiết bị an toàn, kiên quyết không cho tàu không đủ điều kiện xuất bến. Từ đầu năm 2025 đến nay, đã kiểm soát hơn 17.000 lượt tàu xuất, nhập lạch, xử phạt 84 vụ vi phạm với số tiền gần 1,9 tỷ đồng.

Từ đầu tháng 8/2025 đến nay, lực lượng Biên phòng tỉnh đã mở đợt cao điểm chống khai thác IUU, huy động 11 lượt tàu và hơn 140 lượt cán bộ, chiến sĩ tăng cường tuần tra, kiểm soát tại các trạm kiểm soát Biên phòng trọng điểm. Qua đó, đã phát hiện và xử lý 64 vụ vi phạm, với tổng số tiền xử phạt hơn 1,3 tỷ đồng.

Song song với đó, BĐBP tỉnh phối hợp chặt chẽ với Chi cục Thủy sản, Kiểm ngư, Công an và chính quyền địa phương trong chia sẻ, xác minh thông tin tàu cá mất tín hiệu giám sát, vượt ranh giới, cũng như quản lý nghiêm tàu “3 không”, tàu không đủ điều kiện hoạt động, bảo đảm mọi tàu cá trên địa bàn đều được kiểm soát, quản lý đúng quy định.

“Giữ kỷ luật là giữ biển. Khi ngư dân hiểu rằng tuân thủ quy định quốc tế chính là bảo vệ sinh kế của mình, thì công tác chống IUU mới thật sự bền vững”, Đại tá Duyệt nhấn mạnh.

* Trong thời gian tới, BĐBP tỉnh có định hướng gì để đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong quản lý biên giới biển và hỗ trợ ngư dân khai thác bền vững?

Đại tá Nguyễn Bá Duyệt: Chúng tôi xác định chuyển đổi số là nhiệm vụ trọng tâm để nâng cao hiệu quả quản lý, bảo vệ chủ quyền vùng biển và hỗ trợ ngư dân khai thác hợp pháp.

BĐBP tỉnh đang phối hợp xây dựng cơ sở dữ liệu số về tàu cá, thuyền viên, ngư trường, kết nối với hệ thống quốc gia để phục vụ giám sát, tra cứu nhanh, chính xác. Đồng thời, nâng cấp phần mềm “Quản lý, kiểm soát tàu cá” tích hợp cảnh báo IUU, khu vực chồng lấn, điểm đánh bắt nhạy cảm, giúp cán bộ kiểm soát thuận lợi hơn và ngư dân chủ động đánh bắt trên biển.

Cùng với đó, đơn vị triển khai mô hình “Bình dân học vụ số” cho ngư dân, hướng dẫn sử dụng điện thoại thông minh để khai báo, ghi nhật ký điện tử, tra cứu pháp luật và dự báo thời tiết. Các đồn Biên phòng cũng đẩy mạnh tuyên truyền qua mạng xã hội, bản đồ số và hệ thống camera giám sát vùng biển, hướng đến mô hình “Biên phòng số, biển xanh”, hiện đại và nhân văn.

* Tại các cảng cá, nơi được xem là điểm then chốt trong truy xuất nguồn gốc hải sản, công tác chuẩn bị hiện nay ra sao, thưa ông?

Ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Ban quản lý Cảng cá Việt Trung: Cảng Việt Trung là một trong những điểm được EC dự kiến kiểm tra, nên chúng tôi chuẩn bị rất kỹ cả hồ sơ lẫn thực địa. Hiện 100% tàu vào, rời cảng đều được kiểm soát, thu nộp nhật ký khai thác và xác nhận sản lượng đúng quy trình; cán bộ trực 24/24 và phối hợp chặt với Biên phòng, Chi cục Thủy sản và địa phương trong giám sát.

Chúng tôi yêu cầu thuyền trưởng nộp nhật ký trước khi bốc dỡ để đối chiếu, kịp thời phát hiện trường hợp khai thác sai tuyến hoặc có dấu hiệu vi phạm. Việc áp dụng phần mềm eCDT cho cả lượt vào và ra cảng giúp rút ngắn thủ tục và minh bạch sản lượng.

Ban quản lý cũng hướng dẫn ngư dân sử dụng điện thoại thông minh để ghi nhật ký điện tử, khai báo sản lượng, một bước quan trọng trong chuyển đổi số nghề cá.

Chúng tôi coi mỗi bản nhật ký, mỗi dòng dữ liệu là bằng chứng về sự thay đổi trong ý thức và hành động. Càng làm chặt, càng rõ, thì niềm tin của thị trường quốc tế với hải sản Việt Nam càng được củng cố.

Giờ đây, bà con ngư dân mỗi khi cập Cảng đều chủ động mang đủ hồ sơ, bật thiết bị, nộp nhật ký. Có người còn nói vui: ‘Làm đúng, ngủ ngon hơn!’, nghe vậy thôi, nhưng đó là thay đổi thật sự từ nhận thức đến hành động.

* Từ những chuyển biến nhỏ nhưng thực chất ấy, trên những bến cảng và vùng ngoài khơi Quảng Trị hôm nay, những con tàu sơn mới, gắn thiết bị giám sát hành trình (VMS) sáng đèn, sẵn sàng thực hiện đúng các quy định. Ở các trạm kiểm soát Biên phòng, từng cán bộ, chiến sĩ quân hàm xanh vẫn lặng lẽ bám sóng, canh giữ chủ quyền biển đảo thiêng liêng của Tổ quốc, bảo đảm không một con tàu nào vượt quá ranh giới cho phép.

Giữ biển hôm nay không chỉ bằng tay chèo, lưới câu, mà còn bằng tinh thần kỷ luật và ý thức trách nhiệm - hai “ngọn hải đăng” soi sáng hành trình để Quảng Trị tự tin bước vào đợt thanh tra EC lần thứ 5, khẳng định vị thế của một địa phương tiên phong trong hành trình gỡ “thẻ vàng” IUU.

(Còn tiếp)