Quảng Trị quyết tâm gỡ ‘thẻ vàng’ IUU - Bài cuối: Hướng tới một nền kinh tế biển xanh và có trách nhiệm

* Thưa đồng chí, trong bối cảnh Việt Nam quyết tâm gỡ “thẻ vàng” và tiến tới xây dựng một nền kinh tế biển xanh, tỉnh Quảng Trị đã chuẩn bị những điều kiện gì, cả về pháp lý, dữ liệu, hạ tầng và thực địa, để sẵn sàng đón đoàn thanh tra lần thứ 5 của Ủy ban châu Âu (EC) về chống khai thác IUU?

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hoàng Nam: Với tinh thần quyết tâm thực hiện có hiệu quả tháng cao điểm về chống khai thác IUU, gỡ "thẻ vàng" IUU trong năm 2025 và phát triển ngành thủy sản, nghề cá đánh bắt xa bờ bền vững, an toàn, lâu dài, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân vùng biển và bảo vệ hình ảnh, uy tín, danh dự của đất nước, con người, dân tộc Việt Nam.

Tỉnh đã kiện toàn Ban Chỉ đạo IUU cấp tỉnh hoạt động theo cơ chế liên ngành, họp thường xuyên để rà soát tiến độ, phân công rõ trách nhiệm và xử lý ngay những tồn tại kéo dài nhiều năm. Trọng tâm nhất là: xử lý dứt điểm tàu cá không đủ điều kiện hoạt động, khép hồ sơ 100% tàu mất kết nối VMS, vượt ranh giới; kiểm soát chặt xuất bến - cập cảng, thực hiện đầy đủ truy xuất nguồn gốc và nhật ký khai thác.

Song song đó, tỉnh đẩy mạnh tuyên truyền ở cấp thôn, xã, họp cộng đồng, truyền thanh cơ sở, mạng xã hội; nhiều hình thức trực quan như Pa nô, phóng sự, phiên tòa giả định… giúp ngư dân nhận diện rõ hành vi vi phạm và chế tài xử phạt.

Nhờ những giải pháp đồng bộ trên, ý thức chấp hành pháp luật của ngư dân được nâng cao rõ rệt: 98,8% tàu ≥15m đã lắp thiết bị giám sát hành trình VMS; 98,3% tàu được cấp phép; 93,6% đăng kiểm đúng hạn. Các tàu chưa đủ điều kiện hoạt động đều được niêm phong, gắn biển nhận diện và giám sát thường xuyên.

Tại thực địa, Quảng Trị duy trì kiểm soát 24/7 ở tất cả các cảng cá và trạm kiểm soát Biên phòng; mọi tàu ra vào đều phải có hồ sơ, nhật ký, truy xuất điện tử đầy đủ. Lực lượng liên ngành tăng cường tuần tra, xử lý vi phạm, với tổng số tiền phạt từ năm 2024 đến nay hơn 6,7 tỷ đồng.

Tỉnh cũng tranh thủ nguồn vốn Trung ương và chương trình Formosa để đầu tư, nâng cấp hạ tầng nghề cá, cảng neo đậu, khu hậu cần, chế biến, bảo quản. Các đoàn kiểm tra chuyên đề được cử xuống những địa bàn trọng điểm như Đông Trạch, Cửa Việt, Phú Trạch… nhằm rà soát toàn diện và khắc phục triệt để từng chỉ số còn tồn tại.

Đến thời điểm này, tất cả hồ sơ, dữ liệu, cơ sở pháp lý và điều kiện thực địa của Quảng Trị đã sẵn sàng cho đợt thanh tra lần thứ 5 của EC.

Không chỉ để “được công nhận”, mà để xây dựng nền quản trị nghề cá hiện đại, minh bạch và có trách nhiệm, làm nền tảng cho kinh tế biển xanh trong giai đoạn tới.

* Sau khi Việt Nam đạt mục tiêu gỡ “thẻ vàng”, Quảng Trị sẽ định hướng và triển khai những giải pháp gì để phát triển nghề thủy sản bền vững, gắn với bảo vệ môi trường và sinh kế ngư dân?

Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Hoàng Nam: Quan điểm xuyên suốt của Quảng Trị là: “Phát triển nghề cá gắn với bảo vệ hệ sinh thái biển, lấy ngư dân làm trung tâm, công nghệ làm động lực, môi trường làm nền tảng”.

Tỉnh đặt mục tiêu phát triển thủy sản trở thành ngành kinh tế mũi nhọn theo hướng xanh, hiện đại, có trách nhiệm, gắn với mô hình nông nghiệp sinh thái, tuần hoàn, vừa tăng năng suất, vừa bảo tồn nguồn lợi biển.

Đến năm 2030, Quảng Trị phấn đấu đạt sản lượng 150.000 tấn thủy sản, hình thành chuỗi sản xuất, chế biến, tiêu thụ khép kín, minh bạch nguồn gốc và nâng cao giá trị xuất khẩu.

Các nhóm giải pháp trọng tâm được Quảng Trị xác định rõ ràng và có lộ trình cụ thể là; Phát triển khai thác vùng khơi bền vững theo hạn ngạch trữ lượng và quy hoạch quốc gia, nghiêm cấm các nghề khai thác mang tính hủy diệt gắn với  trách nhiệm bảo vệ nguồn lợi.

Cùng với đó, tổ chức lại khai thác ven bờ và nội địa gắn với du lịch sinh thái, nuôi biển và mô hình nghề cá cộng đồng; chuyển từ khai thác truyền thống sang ứng dụng công nghệ cao, hướng tới chuỗi giá trị số trong quản lý và tiêu thụ sản phẩm thủy hải sản.

Tỉnh cũng tập trung tăng cường liên kết tổ đội, hợp tác xã, nghiệp đoàn nghề cá, nâng cao năng lực quản trị, mở rộng hợp tác quốc tế; phát triển đồng bộ hạ tầng và dịch vụ hậu cần nghề cá hiện đại, nâng cao năng lực cứu hộ, đảm bảo an toàn tàu cá.

Song song với đó là tái tạo nguồn lợi, bảo tồn biển, trồng rừng ngập mặn, xây dựng khu sinh thái biển, kết hợp nghiên cứu, chuyển giao công nghệ để hình thành các sản phẩm chủ lực có giá trị cao, đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu, giúp ngư dân làm giàu từ biển một cách bền vững.

“Ngư dân là chủ thể trung tâm trong phát triển thủy sản, là lực lượng gắn bó sâu sắc và sống cùng biển, hiểu biển, gìn giữ và làm giàu cho biển”.

Quảng Trị sẽ đồng hành trong từng bước chuyển đổi, từ đào tạo kỹ năng, liên kết sản xuất đến tham gia chuỗi giá trị cùng doanh nghiệp, để mỗi chuyến ra khơi không chỉ là mưu sinh, mà còn là hành trình góp phần xây dựng một nền kinh tế biển tự chủ, nhân văn và bền vững”, đồng chí Hoàng Nam nhấn mạnh.

Từ những hành động cụ thể đến tầm nhìn dài hạn, Quảng Trị đang đi đúng hướng trong hành trình “từ gỡ thẻ vàng đến phát triển xanh”. Chống khai thác IUU không chỉ là yêu cầu hội nhập, mà còn là cam kết quốc gia về một nghề cá có trách nhiệm, một nền kinh tế biển xanh, sạch, bền vững.

Với quyết tâm chính trị cao, sự đồng lòng của ngư dân và định hướng đúng đắn, Quảng Trị đang tích cực cùng 21 tỉnh, thành phố ven biển cả nước triển khai đồng bộ các giải pháp chống khai thác IUU. Qua đó, góp phần khẳng định vị thế của Việt Nam là quốc gia biển hiện đại, hội nhập sâu rộng và có trách nhiệm với cộng đồng quốc tế trong bảo vệ nguồn lợi thủy sản và phát triển kinh tế biển bền vững.

Xin trân trọng cảm ơn đồng chí!