Quốc hội thông qua Luật Thi hành án dân sự (sửa đổi)

Luật THADS (sửa đổi) vừa được QH thông qua quy định nguyên tắc, trình tự, thủ tục thi hành bản án, quyết định, phán quyết theo quy định của pháp luật (sau đây gọi chung là bản án, quyết định); tổ chức, hoạt động của hệ thống THADS, Chấp hành viên, văn phòng THADS, Thừa hành viên; quyền, nghĩa vụ của người được thi hành án, người phải thi hành án, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan; nhiệm vụ, quyền hạn, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan trong THADS.

Luật gồm 5 Chương, 116 Điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2026, trừ các quy định tại khoản 9 Điều 3; Điều 5; điểm g khoản 2 Điều 11; điểm đ khoản 2 Điều 12; khoản 8 và khoản 9 Điều 20; khoản 7 và khoản 8 Điều 21 và khoản 8 Điều 27 có hiệu lực thi hành từ ngày 20/1/2026.

Trước khi QH biểu quyết thông qua Luật, trình bày Báo cáo tóm tắt một số vấn đề lớn trong giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật, Chủ nhiệm Uỷ ban Pháp luật và Tư pháp của QH Hoàng Thanh Tùng cho biết, về ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác thi hành án, có ý kiến đề nghị quy định rõ giá trị pháp lý của văn bản, dữ liệu điện tử trong thi hành án để các tổ chức tín dụng, ngân hàng không trì hoãn việc cung cấp thông tin hoặc phong tỏa tài khoản khi nhận yêu cầu điện tử.

Tiếp thu ý kiến đại biểu, Uỷ ban Thường vụ (UBTV) QH đã chỉ đạo chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng quy định rõ văn bản, dữ liệu điện tử ký số có giá trị pháp lý như văn bản giấy. Đồng thời, quy định trách nhiệm của Kho bạc Nhà nước, tổ chức tín dụng... phải thực hiện kịp thời yêu cầu của cơ quan THADS (dù bằng văn bản giấy hay điện tử), khắc phục tình trạng trì hoãn cung cấp thông tin, phong tỏa tài khoản.

Về hệ thống tổ chức THADS, có ý kiến đề nghị quy định mô hình cơ quan THADS theo hướng tổ chức mô hình 2 cấp tại địa phương (cấp tỉnh và khu vực) để tương đồng với mô hình của Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân, thuận lợi cho công tác phối hợp. Một số ý kiến đề nghị bổ sung chức danh tư pháp “Chấp hành viên trưởng” cho Phòng THADS khu vực.

Về nội dung này, UBTVQH cho biết, thực hiện Kết luận số 162-KL/TW của Bộ Chính trị, dự thảo Luật quy định hệ thống THADS gồm cơ quan quản lý THADS thuộc Bộ Tư pháp, 34 cơ quan THADS cấp tỉnh và 355 Phòng THADS khu vực trực thuộc cơ quan THADS cấp tỉnh.

Tiếp thu ý kiến đại biểu QH, dự thảo Luật đã bổ sung chức danh tư pháp “Chấp hành viên trưởng” để bổ nhiệm đối với Trưởng Phòng THADS khu vực nhằm bảo đảm thống nhất trong việc chỉ đạo và phối hợp liên ngành trong công tác THADS ở địa phương.

Về Văn phòng THADS, Thừa hành viên và thẩm quyền cưỡng chế thi hành án, nhiều ý kiến đề nghị mở rộng thẩm quyền cho Văn phòng THADS, Thừa hành viên được áp dụng các biện pháp cưỡng chế thi hành án để nâng cao hiệu quả xã hội hóa THADS.

Theo UBTVQH, chủ trương đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động THADS đã được đề ra tại nhiều văn bản của Đảng. Tuy nhiên, cưỡng chế thi hành án là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, tác động trực tiếp đến quyền cơ bản của công dân (tài sản, cư trú...).

Việc trao quyền này cho Văn phòng THADS là tổ chức ngoài công lập tiềm ẩn rủi ro về an ninh, trật tự nếu không được kiểm soát chặt chẽ. Do đó, UBTVQH đề nghị QH cho phép quy định theo hướng chưa trao quyền cưỡng chế thi hành án toàn diện cho Văn phòng THADS. Thừa hành viên chỉ có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền thực hiện phong tỏa tài khoản, tài sản, tạm dừng giao dịch để ngăn chặn tẩu tán tài sản.

Về thời hạn và thủ tục thi hành án, nhiều ý kiến đề nghị rà soát, rút ngắn các thời hạn trong quy trình tổ chức thi hành án để giảm thiểu chi phí, thời gian thi hành án theo tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW.

Tiếp thu ý kiến đại biểu QH, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý rút ngắn nhiều thời hạn quan trọng trong quy trình tổ chức thi hành án như thời hạn xác minh điều kiện thi hành án, thời hạn thông báo thi hành án, thời hạn ký hợp đồng khai thác tài sản thi hành án, thời hạn ưu tiên mua tài sản thi hành án….

Ngoài các vấn đề nêu trên, UBTVQH đã chỉ đạo rà soát, tiếp thu tối đa ý kiến đại biểu QH để hoàn thiện các quy định về xử lý tài sản đặc thù (tài sản số, tiền ảo), chuyển giao kho vật chứng về Bộ Công an quản lý, trách nhiệm của Viện kiểm sát nhân dân trong kiểm sát thi hành án và nhiều quy định khác của dự thảo Luật.