Quốc hội thông qua Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế

Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế vừa được Quốc hội thông qua quy định về nhiệm vụ, quyền hạn; tổ chức bộ máy; thẩm quyền, trình tự, thủ tục tố tụng; thi hành bản án, quyết định; Thẩm phán, Thư ký Tòa án, người đại diện của các bên; bảo đảm hoạt động của Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế (sau đây gọi là Tòa án chuyên biệt).

Luật áp dụng đối với Tòa án chuyên biệt, Thành viên Trung tâm tài chính quốc tế, nhà đầu tư, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc giải quyết vụ việc thuộc thẩm quyền của Tòa án chuyên biệt. 

Luật quy định rõ, nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Tòa án chuyên biệt gồm độc lập theo thẩm quyền xét xử; Thẩm phán xét xử độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; bảo đảm quyền bình đẳng trước pháp luật và Tòa án; chế độ xét xử sơ thẩm, phúc thẩm được bảo đảm; Tòa án xét xử công khai, trừ trường hợp xét xử kín theo quy định của Luật này; giải quyết vụ việc công bằng, minh bạch, vô tư, khách quan, nhanh chóng, hiệu quả; thực hiện tranh tụng trong xét xử; thủ tục tố tụng linh hoạt, đặc thù theo chuẩn mực và thông lệ quốc tế; bảo đảm quyền tự định đoạt của các bên.

Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm Tài chính quốc tế là tòa án thuộc hệ thống Tòa án nhân dân được tổ chức, hoạt động theo quy định của Luật này, có thẩm quyền xét xử, giải quyết các vụ việc tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Luật quy định rõ việc thành lập Tòa án chuyên biệt đặt tại TP Hồ Chí Minh. Cơ cấu tổ chức của Tòa án chuyên biệt bao gồm Tòa sơ thẩm; Tòa phúc thẩm và bộ máy giúp việc. Tòa án chuyên biệt có Chánh án, Phó Chánh án, Chánh tòa, Phó Chánh tòa, Thẩm phán, Thư ký Tòa án, công chức khác và người lao động. Luật này có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2026.

Trình bày báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật trước khi Quốc hội tiến hành biểu quyết, Chánh án Tòa án nhân dân Tối cao Nguyễn Văn Quảng cho biết, dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế là một dự án luật mới, khó và lần đầu tiên được Quốc hội xem xét, thông qua trên cơ sở các quan điểm, chủ trương của Đảng, Nghị quyết số 222/2025/QH15 của Quốc hội về thành lập Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam và tham khảo, tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm của các quốc gia phát triển trên thế giới.

Đến nay, các đại biểu Quốc hội đã cơ bản thống nhất với sự cần thiết phải ban hành Luật và các nội dung của dự thảo Luật. Đồng thời, có nhiều ý kiến góp ý rất tâm huyết, trách nhiệm với tư duy đột phá trong xây dựng pháp luật để tạo nền tảng pháp lý cho kiến tạo, phát triển đất nước trong giai đoạn mới, với nhiều nội dung đặc thù, vượt trội so với pháp luật hiện hành, áp dụng các nguyên tắc, quy định của hệ thống pháp luật thông luật, phù hợp với thực tiễn Việt Nam và chuẩn mực, thông lệ, tập quán pháp luật đầu tư, kinh doanh quốc tế.

Về các nội dung đã tiếp thu, chỉnh lý trong dự thảo Luật gồm các nhóm vấn đề về giải thích từ ngữ (Điều 4); về Chánh án, Chánh tòa, Phó Chánh tòa trong Tòa án chuyên biệt (Điều 9); về quyền hạn của Tòa án chuyên biệt (Điều 8); về nguồn bổ nhiệm, điều kiện, tiêu chuẩn bổ nhiệm, thẩm quyền bổ nhiệm, chế độ làm việc của Thẩm phán (Điều 9); về nguồn bổ nhiệm Thư ký Tòa án (Điều 12); về thẩm quyền của Tòa án chuyên biệt (Điều 13); về thành phần xét xử sơ thẩm, phúc thẩm (Điều 15); về ban hành quyết định giải quyết vụ việc (Điều 23); về thời hiệu yêu cầu thi hành án (khoản 1 Điều 38); và nhiều nội dung khác.

Đặc biệt, tiếp thu ý kiến Đại biểu Quốc hội về đảm bảo nguồn lực cho hoạt động của Tòa án chuyên biệt, Cơ quan chủ trì soạn thảo đề nghị Quốc hội cho phép huy động nguồn lực khác, ngoài ngân sách để bảo đảm cho tổ chức và hoạt động cho Tòa án chuyên biệt bên cạnh nguồn lực của ngân sách trung ương, ngân sách địa phương (Điều 42).

Các nội dung Cơ quan chủ trì xin tiếp thu nhưng sẽ thể hiện trong Bộ Quy tắc tố tụng và các hướng dẫn của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao gồm về áp dụng pháp luật tố tụng; về áp dụng pháp luật nội dung; về tiếng nói, chữ viết; về cấp, tống đạt, thông báo văn bản tố tụng; về thời hiệu khởi kiện; về người đại diện; về chi phí hợp lý cho luật sư; về giao nộp, công bố, xuất trình tài liệu, chứng cứ; về chứng cứ chuyên gia; về biện pháp khẩn cấp tạm thời; về phiên tòa sơ thẩm; về thủ tục phúc thẩm.