Sở Tư pháp Lạng Sơn : Đưa các chương trình PBGDPL đến gần dân hơn

Bài 2 : Lạng Sơn: Hướng tới mỗi người dân là một tuyên truyền viên pháp luật

Với đặc thù tỉnh miền núi, biên giới, có 83 % dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, Lạng Sơn đã xây dựng những cơ chế, chính sách đặc thù, tăng cường xã hội hóa và phát huy vai trò các tổ chức đoàn thể nhằm đưa pháp luật đến đúng đối tượng, góp phần xây dựng một nền văn hóa pháp lý vững chắc, từng bước xóa bỏ “khoảng cách pháp lý” giữa miền núi và đồng bằng.

Cơ chế, chính sách là nền tảng cho sự đồng bộ, hiệu quả

Để công tác phổ biến, giáo dục pháp luật (PBGDPL) đi vào nền nếp, hiệu quả và có định hướng lâu dài, Sở Tư pháp Lạng Sơn đã làm tốt vai trò tham mưu cho UBND tỉnh ban hành các cơ chế, chính sách quan trọng. Đây là những văn bản chiến lược, đảm bảo cho hệ thống PBGDPL của tỉnh vận hành đồng bộ, phù hợp với yêu cầu phát triển của thời kỳ mới:

Thực hiện Nghị quyết và Chỉ thị của Trung ương: Tham mưu UBND tỉnh trình Ban Thường vụ Tỉnh ủy ban hành Kế hoạch số 258-KH/TU (ngày 29/7/2025) thực hiện Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật. Đồng thời, tham mưu Kế hoạch số 176/KH-UBND (ngày 27/10/2020) thực hiện Kết luận số 80-KL/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác PBGDPL, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân.

Đảm bảo nguồn lực tài chính: Đặc biệt, Sở đã tham mưu ban hành Nghị quyết quy định nội dung chi, mức chi thực hiện công tác PBGDPL; chuẩn tiếp cận pháp luật và hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh. Nghị quyết này là cơ sở quan trọng để lập dự toán, quản lý, sử dụng và quyết toán kinh phí ngân sách nhà nước, giúp giải quyết một phần khó khăn về kinh phí, đảm bảo cho các hoạt động PBGDPL được triển khai thực chất.

Định hướng dài hạn: Các văn bản như Kế hoạch PBGDPL hằng năm, Quy chế phối hợp giữa các sở, ban, ngành, cùng nhiều văn bản hướng dẫn triển khai tại cấp cơ sở, đã tạo ra một khung pháp lý vững chắc. Hằng quý, Sở còn tham mưu cho Hội đồng phối hợp PBGDPL tỉnh văn bản định hướng tuyên truyền pháp luật, đảm bảo tính kịp thời và thống nhất trong chỉ đạo.

Ngoài ra, trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, Sở Tư pháp Lạng Sơn luôn nhận được sự quan tâm, chỉ đạo, hướng dẫn kịp thời của Bộ Tư pháp và Hội đồng PBGDPL Trung ương. Sự phối hợp này thông qua việc tổ chức các hội nghị tập huấn, tọa đàm, hội thi báo cáo viên pháp luật giỏi, chia sẻ mô hình hiệu quả, giúp công tác PBGDPL của tỉnh luôn đi đúng định hướng.

Đưa pháp luật đến “từng ngõ, từng nhà” vùng sâu, vùng biên

Lạng Sơn là tỉnh miền núi biên giới, việc đưa pháp luật đến đúng đối tượng, đặc biệt là người dân vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, nơi có 83 % dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, luôn là ưu tiên hàng đầu.

Để xóa dần “khoảng cách pháp lý” giữa miền núi và đồng bằng, Sở Tư pháp đã xây dựng các chương trình, kế hoạch tuyên truyền phổ biến pháp luật riêng, phù hợp với đặc thù từng địa bàn. Chiến lược triển khai bao gồm:

Lựa chọn nội dung thiết thực: Tập trung vào các lĩnh vực pháp luật thiết thực và gần gũi nhất với đời sống người dân miền núi như Luật Đất đai, Luật Hôn nhân và Gia đình, hòa giải ở cơ sở, các quy định về an ninh trật tự, chính sách dân tộc, tôn giáo và pháp luật về biên giới quốc gia.

Đổi mới hình thức tuyên truyền: Hình thức được thay đổi để gần gũi, dễ hiểu, dễ nhớ. Đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật ở cơ sở thường xuyên được tập huấn kỹ năng truyền đạt.

Tăng cường nhân lực địa phương: Có sự tham gia tích cực của cán bộ Mặt trận Tổ quốc, Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên ở cơ sở. Chính những người con của địa phương, hiểu ngôn ngữ và tập quán, đã truyền đạt thông điệp pháp luật một cách hiệu quả nhất.

Tuy nhiên, công tác này cũng gặp phải không ít khó khăn như địa hình rộng, chia cắt, dân cư sống rải rác, ngôn ngữ và tập quán khác nhau. Khối lượng văn bản pháp luật ban hành mới ngày càng lớn, trong khi kinh phí còn hạn hẹp. Ngoài ra, đội ngũ tuyên truyền viên pháp luật ở cơ sở phần lớn hoạt động kiêm nhiệm, điều kiện đi lại khó khăn. Dù vậy, nhờ sự quan tâm của Tỉnh ủy, UBND tỉnh, cùng tinh thần trách nhiệm, những khó khăn đó dần được khắc phục thông qua ứng dụng công nghệ thông tin, huy động xã hội hóa và đổi mới phương pháp.

Xã hội hóa và vai trò nòng cốt của các tổ chức đoàn thể

Nhận thức rõ tầm quan trọng của việc "xã hội hóa công tác PBGDPL", Sở Tư pháp tỉnh Lạng Sơn đã chủ động tham mưu, phối hợp và vận động nhiều nguồn lực để phục vụ cho hoạt động tuyên truyền, phổ biến pháp luật. Công tác vận động được triển khai theo hướng linh hoạt, thực chất, gắn trách nhiệm của các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân với nhiệm vụ nâng cao hiểu biết pháp luật trong cộng đồng.

Phát huy vai trò nòng cốt của đoàn thể: Các tổ chức đoàn thể chính trị - xã hội được xác định là lực lượng nòng cốt và có mạng lưới hội viên rộng khắp, giúp việc phổ biến pháp luật trở nên gần gũi, sinh động và có sức lan tỏa sâu rộng:

Hội Phụ nữ: Tuyên truyền pháp luật về hôn nhân, bình đẳng giới và phòng chống bạo lực gia đình.

Đoàn Thanh niên: Tổ chức “Phiên tòa giả định” tại trường học, “Ngày hội pháp luật cho thanh thiếu niên”.

Hội Nông dân: Vận động hội viên thực hiện pháp luật đất đai, bảo vệ môi trường.

Mặt trận Tổ quốc: Đưa nội dung pháp luật vào tiêu chí “khu dân cư văn hóa”.

Chính sự đồng hành của các tổ chức đoàn thể đã tạo nên sự "xã hội hóa công tác PBGDPL" một cách thực chất.

Ngoài nguồn ngân sách, Sở đã huy động nguồn lực vật chất và tinh thần từ cộng đồng. Đội ngũ luật sư, luật gia, tư vấn viên pháp luật, trợ giúp viên pháp lý của tỉnh đã chủ động tham gia hàng trăm buổi tuyên truyền, tư vấn miễn phí tại cơ sở.

Mô hình này không chỉ tiết kiệm ngân sách mà còn phát huy tinh thần trách nhiệm xã hội của các tổ chức, cá nhân, góp phần làm phong phú thêm hình thức tuyên truyền, đồng thời lan tỏa tinh thần “mỗi người dân là một tuyên truyền viên pháp luật”, xây dựng nền văn hóa pháp lý vững chắc trong toàn xã hội.

Kiểm tra, giám sát: Đảm bảo công tác PBGDPL đi vào nền nếp

Để đảm bảo công tác PBGDPL được triển khai thực chất, tránh hình thức, Sở Tư pháp Lạng Sơn đặc biệt chú trọng khâu kiểm tra và đánh giá hiệu quả.

Hằng năm, Sở tham mưu Hội đồng phối hợp PBGDPL tỉnh ban hành Kế hoạch hoạt động và thực hiện việc kiểm tra công tác PBGDPL tại các cơ quan, đơn vị và cơ sở. Qua các cuộc kiểm tra, Hội đồng đều có báo cáo bằng văn bản gửi Hội đồng phối hợp PBGDPL Trung ương, UBND tỉnh và ra Kết luận gửi cho các đơn vị để cùng rút kinh nghiệm chung.

Sở Tư pháp - Cơ quan thường trực của Hội đồng phối hợp PBGDPL tỉnh hằng năm cũng đều tiến hành kiểm tra công tác PBGDPL thông qua hoạt động kiểm tra công tác tư pháp. Nhờ thực hiện kiểm tra thường xuyên, bài bản, công tác PBGDPL của tỉnh Lạng Sơn đã thật sự đi vào nền nếp, hiệu quả, tránh hình thức, và trở thành một hoạt động thiết thực, gắn liền với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội và đời sống pháp lý của nhân dân trên địa bàn tỉnh.

Gắn kết pháp luật với mục tiêu phát triển bền vững

Công tác PBGDPL không tách rời nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội. Ở cơ sở, hoạt động PBGDPL đã chủ động gắn kết với phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh” và “Xây dựng xã, phường đạt chuẩn tiếp cận pháp luật”.

Sự gắn kết này không chỉ nâng cao nhận thức mà còn giảm rõ rệt tình trạng vi phạm pháp luật, cải thiện môi trường đầu tư, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển bền vững, xây dựng chính quyền kiến tạo và xã hội kỷ cương, thượng tôn pháp luật trên địa bàn tỉnh.

Trong thời gian tới, Lạng Sơn tiếp tục xác định mục tiêu là đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu pháp luật mở. Mục tiêu đến năm 2030 là 100% đơn vị cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật bền vững, góp phần hình thành thói quen sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật trong toàn dân.