Sở Tư pháp Lạng Sơn : Đưa các chương trình PBGDPL đến gần dân hơn

Bài 1: Lạng Sơn: Ưu tiên PBGDPL phục vụ phát triển kinh tế và an sinh xã hội

Nhiều mô hình sáng tạo 

Trong những năm gần đây, nhận thức pháp luật của người dân trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đã có những chuyển biến tích cực và rõ nét. Điều này thể hiện qua việc người dân ngày càng chủ động tìm hiểu, tra cứu các quy định pháp luật để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Đặc biệt, ở khu vực thành thị, nhờ sự phát triển của công nghệ thông tin và truyền thông, người dân tiếp cận pháp luật nhanh chóng hơn, nhất là qua mạng xã hội, các Cổng/Trang thông tin điện tử chính thức và các chương trình truyền hình, phát thanh.

Tuy nhiên, Lạng Sơn là tỉnh miền núi biên giới, có 83 % dân số là đồng bào dân tộc thiểu số (như Tày, Nùng, Dao), sinh sống rải rác ở vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới. Chính điều kiện địa hình chia cắt, trình độ dân trí chưa đồng đều và khác biệt về ngôn ngữ, tập quán đã tạo nên những “khoảng trống pháp lý”. Một bộ phận người dân vẫn còn hạn chế trong hiểu biết pháp luật, dẫn đến việc tiếp cận thông tin gặp nhiều khó khăn.

Trước thực tế đó, Sở Tư pháp Lạng Sơn đã xác định cần có những giải pháp tuyên truyền, phổ biến pháp luật phong phú và đa dạng, linh hoạt về hình thức, phải gắn chặt với thực tiễn đời sống và phù hợp với xu thế phát triển của thời đại số. Nhờ vậy, trình độ hiểu biết pháp luật ngày càng được nâng cao, tạo chuyển biến rõ nét trong ý thức tuân thủ và chấp hành pháp luật của người dân, góp phần ổn định trật tự, an toàn xã hội và giữ vững an ninh biên giới quốc gia.

Công tác PBGDPL trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn đã có bước phát triển mạnh mẽ, chuyển từ hình thức tuyên truyền, phổ biến đơn thuần sang ứng dụng đa phương tiện, hiện đại, phù hợp từng nhóm đối tượng, địa bàn. Hằng năm, Hội đồng PBGDPL tỉnh đều ban hành kế hoạch hoạt động, gắn trách nhiệm của các sở, ngành, đoàn thể và chính quyền cơ sở trong việc phổ biến pháp luật.

Nhiều kết quả ấn tượng đã được ghi nhận: Tỉnh duy trì hiệu quả Ngày Pháp luật Việt Nam (9/11), tổ chức các cuộc thi trực tuyến tìm hiểu pháp luật thu hút hàng trăm nghìn lượt người tham gia. Đặc biệt, tỉnh đã nhân rộng nhiều mô hình hay, cách làm hiệu quả, tạo sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Có thể kể đến các mô hình tiêu biểu như:

“Phiên tòa giả định”: Giúp học sinh, thanh niên hình dung trực quan về quy trình tố tụng và hậu quả pháp lý của hành vi vi phạm.

“Tổ hòa giải điển hình tiên tiến”: Phát huy vai trò của lực lượng hòa giải ở cơ sở, giải quyết kịp thời các mâu thuẫn, tranh chấp nhỏ trong cộng đồng.

“Tổ thông tin truyền thông các đồn biên phòng”: Đưa thông tin pháp luật trực tiếp đến người dân vùng biên giới.

“Thanh niên với pháp luật” và “Phụ nữ với pháp luật”: Lồng ghép tuyên truyền pháp luật vào các hoạt động của hội viên, đoàn viên.

Những kết quả này đã giúp tỉnh Lạng Sơn đạt được thành tựu đáng ghi nhận: Đến nay, đã có hơn 98% xã, phường đạt chuẩn tiếp cận pháp luật. Điều này khẳng định nỗ lực không ngừng của cả hệ thống chính trị trong việc đưa pháp luật đến gần hơn với đời sống nhân dân. Sở Tư pháp cũng luôn xác định trọng tâm là đổi mới cách làm, đa dạng hóa hình thức tuyên truyền, lấy hiệu quả thực chất làm thước đo, chủ động điều chỉnh phương pháp, nội dung và hình thức tuyên truyền phù hợp với từng đối tượng, địa bàn, xu hướng phát triển của xã hội hiện đại.

Ưu tiên pháp luật phục vụ phát triển kinh tế và an sinh xã hội

Sở Tư pháp tỉnh Lạng Sơn luôn xác định công tác PBGDPL không chỉ là nhiệm vụ của riêng ngành tư pháp, mà còn là yếu tố then chốt gắn liền với phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng - an ninh và trật tự an toàn xã hội. Do đó, các nội dung pháp luật được ưu tiên tuyên truyền đều là những lĩnh vực có ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống, sản xuất, kinh doanh và an sinh xã hội của người dân.

Trong mọi chương trình, kế hoạch phát triển của tỉnh, PBGDPL đều được lồng ghép một cách phong phú, đa dạng, linh hoạt và phù hợp. Các lĩnh vực được chú trọng bao gồm:

Pháp luật về phát triển kinh tế: Luật Đất đai 2024 (văn bản mới nhất), Bộ Luật Dân sự, pháp luật về đầu tư, kinh doanh, bảo vệ môi trường, an toàn lao động.

Pháp luật về an sinh xã hội và đời sống: Bộ Luật Hình sự, Luật Phòng chống bạo lực gia đình, Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Bảo vệ người tiêu dùng.

Pháp luật về an ninh phi truyền thống: Luật An ninh mạng, pháp luật liên quan đến chuyển đổi số và bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Pháp luật biên giới: Tại các vùng biên giới, công tác tuyên truyền được chú trọng đặc biệt về pháp luật biên giới quốc gia, xuất nhập cảnh, phòng chống buôn lậu và mua bán người.

Mỗi lĩnh vực đều được cụ thể hóa bằng tài liệu, đề cương tuyên truyền, video, tờ gấp, hội nghị tập huấn, sân khấu hóa, hoặc thi trực tuyến. Nhờ cách làm sáng tạo và gắn bó chặt chẽ giữa pháp luật với thực tiễn phát triển, nhận thức pháp luật của người dân được nâng cao, tình trạng vi phạm giảm rõ rệt, môi trường đầu tư được cải thiện, góp phần quan trọng vào mục tiêu phát triển bền vững, xây dựng chính quyền kiến tạo và xã hội kỷ cương, thượng tôn pháp luật.

Chuyển đổi số: Hướng đi tất yếu của công tác PBGDPL

Trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0, Sở Tư pháp Lạng Sơn đã chủ động chuyển đổi số trong công tác PBGDPL, coi đây là hướng đi tất yếu. Sở đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch thực hiện Đề án “Chuyển đổi số trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2025 - 2030” trên địa bàn tỉnh Lạng Sơn, hướng tới việc số hóa toàn bộ tài liệu tuyên truyền và triển khai nền tảng tra cứu pháp luật trực tuyến.

Các nội dung tuyên truyền được đổi mới cả về hình thức và phương tiện, gồm đa dạng hóa kênh truyền thông số: Nội dung được đăng tải thường xuyên trên Trang thông tin điện tử Sở Tư pháp, Trang Thông tin điện tử PBGDPL tỉnh, Fanpage “Phổ biến giáo dục pháp luật Lạng Sơn”, Zalo Official Account của đội ngũ báo cáo viên và tuyên truyền viên pháp luật.

Đổi mới định dạng nội dung: Hình thức thể hiện được đổi mới bằng video clip, infographic, bản tin pháp luật điện tử, giúp nội dung dễ tiếp cận, dễ chia sẻ, nhất là với nhóm đối tượng trẻ như thanh niên, công nhân.

Tổ chức các cuộc thi trực tuyến: Phối hợp với các ban, ngành tổ chức các cuộc thi trực tuyến, thu hút sự tham gia đông đảo của người dân, giúp việc tìm hiểu pháp luật trở nên thú vị hơn.

Việc ứng dụng công nghệ không chỉ rút ngắn khoảng cách địa lý, mà còn mở rộng phạm vi tiếp cận tới nhiều đối tượng, góp phần hiện đại hóa công tác PBGDPL theo hướng linh hoạt, sáng tạo và bền vững.

PBGDPL được xem là “lá chắn mềm” góp phần quan trọng vào công tác phòng, chống tội phạm và giữ gìn an ninh trật tự, đặc biệt tại tỉnh biên giới như Lạng Sơn. Khi người dân hiểu biết pháp luật, họ sẽ chủ động tuân thủ, không vi phạm, đồng thời mạnh dạn tố giác tội phạm, tệ nạn xã hội.

Thực tế cho thấy, tại các địa bàn trọng điểm, phức tạp về an ninh trật tự, vi phạm hành chính, khiếu kiện đã giảm rõ rệt nhờ triển khai hiệu quả các mô hình PBGDPL. Các buổi tuyên truyền về phòng chống buôn lậu, ma túy, mua bán người được lồng ghép sinh động, dễ nhớ, giúp người dân nhận thức được hậu quả pháp lý. Nhờ đó, công tác đảm bảo an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ biên giới quốc gia được củng cố vững chắc. Tuyên truyền pháp luật không chỉ là giáo dục, mà còn là biện pháp phòng ngừa xã hội hữu hiệu.

Trong thời gian tới, Sở Tư pháp Lạng Sơn xác định tiếp tục đổi mới toàn diện công tác PBGDPL theo hướng hiện đại, chuyên nghiệp và lấy người dân làm trung tâm phục vụ.

Trọng tâm sẽ là đẩy mạnh chuyển đổi số, phát triển hệ thống cơ sở dữ liệu pháp luật mở, giúp người dân dễ dàng tra cứu mọi lúc, mọi nơi. Sở cũng chú trọng nâng cao năng lực đội ngũ báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật, nhân rộng các mô hình, sáng kiến hiệu quả, tăng cường xã hội hóa và phối hợp liên ngành.

Mục tiêu đến năm 2030 là 100% đơn vị cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật bền vững, mỗi xã có ít nhất một mô hình điểm PBGDPL tiêu biểu. Song song đó, Sở sẽ gắn công tác PBGDPL với nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng chính quyền số, xã hội số, góp phần hình thành văn hóa pháp lý, thói quen sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật trong toàn dân, xây dựng Lạng Sơn thành một tỉnh vững về chính trị, mạnh về kinh tế và kỷ cương về pháp luật.